දඹානෙන් රයිගමට

හිටපු විගනකාධිපතිතුමා පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරයකු ලෙස ජවිපෙ ජාතික ලැයිස්තුවෙන් පත් වෙලා දවසෙන් ඉල්ලා අස්වෙන ගමන් අපූරු කතාවක් කළා. එහි යටිපෙල තමයි ඡන්ද දායකයින් වැඩි දෙනෙක් ජවිපෙ හෙවත් යහපාලනයේ නැත්නම් දේශපාලන අවංකත්වයේ ප්‍රතිමූර්තිය ප්‍රතික්ෂේප කරපු හන්දා ඔහුට පාර්ලිමෙන්තුව තුල කරන්න කාර්‍යයක් නැතැයි කියන එක. ජවිපෙ අවංකභාවය ගැන අපට යම් පැහැදීමක් තිබුනත් ජනතාව ඡන්දෙ ඹවුනට නොදීමට වෙනත් හේතු ගණනාවක් තියෙන්න පුලුවන්. කෙසේ නමුත් මායාදුන්නෙ මහත්තයාගේ කතාවේ ගන්න පුළුවන් පැත්තක් තියෙනවා.

ඊයේ පෙරේදා දවසක පිටරටකින් ආපු අපේ මිතුරකුත් සමග සැන්දෑවක් ගත කරන්න ලැබුණා සෑහෙන වෙලාවක් අතීතකාමයේ හැසිරිලා (මගේ පරන ලියවිල්ලක නොස්ටල්ජියා කියන වචනේ දැකලා වයසින් බාල යහළුවෙක් මගෙන් ඇහුවේ ඒකේ තේරුම මොකක්ද කියලා. මම විස්තර කරන කොට ඔහු තමයි අතීතකාමය කියන නම දුන්නේ. මලලසේකර ශබ්දකෝෂයේ තියෙන්නෙ එහෙම වෙන්නැති) මට නම් වර්තමානකාමයේ හැසිරෙන්න ඊට වඩා කැමැත්තක් තියෙන හන්දා බොහෝවෙලාවක් නිහඩවම ඉන්න මට සිද්ධවුණා. අන්තිමට තමයි අපේ කට්ටිය වර්තමානෙට ආවේ.

පිටරටින් ආපු යාළුවා කිව්වේ ලංකාව දැක්කහම මේ අපිලිවෙල ගැන දුක හිතෙනවා කියලා. අපට ඒ ගැන එකග වෙන්න සිදුවුනත් අපිට හැදෙන්නෙ කොහොමද, අක්‍රමිකතා නවත්වන්නෙ කොහොමද කියළා අපිට කියළා දෙන පිටරටින් එන අපේ මිත්‍රයා වගේ අයවුනත් කොච්චර දුරට මේ ක්‍රමයට පොහොර දානවාද කියලා නොකියා කියන්න මට සිද්ධවුණා. පිටරටින් එන අය ඇතුළුව හැමෝම මෙහෙ ඇවිල්ලා හොයන්නේ වංගු. මම මුදල්  අමාත්‍යාංශයේ වැඩ කරන කාලයේ මගේ පාස්පෝට් එක අළුත්කරන්න ඕනා වුනාම මම පෝලිමේ ගිය බව මම ඔවුන්ට කිව්වා. සාමාන්‍යයෙන් යාළුමිත්‍රාදින්ගෙන් ඒවගේ ඉල්ලීම් මට නිතරම ලැබෙනවා. පුළුවන් විටදී මම පෝලිම් පන්නලා උදවු කරලත් තියෙනවා. ඇයි ඒත් ඉතින් මේ වැදි බණ කියන්නේ.  

දැන් පතහවත්තට යමු. පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්තුමාත් සමග එහි ගියේ ඉදිරිවැඩපිළිවෙල සාකච්ඡා කරන්න. උදේ වරුවේ අපි වැව ආශ්‍රිත ‍‍‍‍ඉතිහාසගත තැන් කිහිපයක් බලන්න ගියා. මෙම ස්ථාන පිළිබදව කරුණු බොහොමයක් එච්. ඩී. පීටර් ජයතිලක හෙවත් පීටර් මහත්තයාගේ රයිගම්පුර පුරාණය පොතෙන් අපට දැනගන්නට ලැබුණා. අසුන් නාවපු තොටුපලත්, වෙහෙරගොඩැල්ලත් අපි බලන්නට ගියා. වෙහෙරගොඩැල්ල සමතලා කරලා දැන් ඊට උඩින් ගෙයක් හදලා. එහි හම්බවුනා කියන රන්කාසි සොයාගන්න ලැබෙන එකක් නෑ වගේ. අපිට සොයා ගන්නට පුළුවන් වුනේ අතීතයට අයිති යැයි සිතිය හැකි වළං කැබලි කිහිපයක් පමනයි. පසුවදාට පෝය යෙදී තිබුණු හන්දා හදපානේ රජ පොකුණ කැමරා කාචයකින් අල්ලා ගන්නට අපිට ඕනා වුනත් කණ්ඩායමේ මා හැර අනෙක් අය කාන්තාවන් වීම නිසා අපිට රෑ බෝවන්නට පෙර විසිර යන්නට සිදුවුණා. රයිගම් රාජධානිය අලලා ඓතිහාසික නවකතාවක් හිතේ ඇදුනත් එය ලියන්න නම් සෑහෙන වෙහෙසක් දරන්න සිදු වෙනවා. කෝ වෙලාවක් ලේඛනාරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුවට යන්න?

අගහරුවාදා අපි මීගමුවේ වලිසිංහ හරිස්චන්ද්‍ර කෞතුකාගාරය සහ සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානය බලන්න ගියා. එය දැනට නම් පාලුවට ගිහින් වගේ. එය වලිසිංහ හරිස්චන්ද්‍රයන් හිටපු ගෙදරයි. සිංහල බෞද්ධ උරුමය රැකගැනීමේ ව්‍යාපාරයක එතුමා නිරතවී ඇත්තේ. ඒත් ගේ වටේටම කතෝලික අය ජීවත් වන හන්දා මෙම මධ්‍යස්ථානයේ ක්‍රියාකාරකම්වලට ඔවුන්ගේ සහයක් නැතුවද මන්දා.  ඔහුගේ ශත සංවත්සරයට ප්‍රකාශයට පත් කරපු පොතක් ලැබීම ලොකුදෙයක්. අනුරාධපුර පූජාභූමිය බේරා ගන්නට ඔහු කළ මෙහෙය අමිලයි. එච් සී. පී. බෙල් මහතාගේ සමහර ක්‍රියාවන් පවා ඔහුගේ විවෙචනයට ලක්වී ඇති බව එහි ලියැවී තිබුණා.