වරිග මහගෙදර

දඹානේ තිබුණු වරිග මහගෙදර හෙවත් ආදිවාසී කෞතුකාගාරය නවීකරනය කිරීමේ ව්‍යාපෘතියට පසුගිය දින කිහිපයකදීම එහේ යන්නට වුණා. පසුගිය සැරේ එහේ ගියේ නවීකරන කටයුතු සිදුවන ආකාරය බලන්නත් ඉදිරි වැඩ කටයුතු සාකච්ඡා කරගන්නත්. අප බලාපොරොත්තු වුණේ සවස තුනට පමණ එහි ලගා වන්නට. කොහොම වුනත් අපි එහි යනවිට පහමාරත් පසුවෙලා. අපි එහි ගියේ කොළඹ සිට නුවර හරහා දහඅට වංගුව පාරේ. දහඅට වංගුව පාරේ යන්න වඩාත් කැමති දෙපස සුන්දර පරිසරය හන්දා. විශේෂයෙන් හුන්නස්ගිරිය පැත්තේ පරිසරය ඉතාම මනස්කාන්තයි. බොහෝවිට හුන්නස්ගිරිය හරහා අපි ගියේ රාත්‍රියට වුනත් එදා නම් දවල් කාලයේ එය පසු කරන්නට අපට හැකිවුණා. අපි පුංචි කාලේ මිහිර පත්තරේ ගිය අපි අසාවෙන් කියවපු හුන්නස්ගිරි කඳු පාමුල ළමා නවකතාවේ ඒ පරිසරය විස්තර කෙරුනු හැටි තාමත් මතකයි. හරිප්‍රිය ගුණසේකර ඇන්ද පින්තූර වල හුන්නස්ගිරි කන්දේ හැඩය නම් හරියටම තිබුණා. ඒත් ඒ චිත්‍ර අනුව අපි හිතාගෙන හිටියේ හුන්නස්ගිරිය හුදකලා කන්දක් කියලා. ඒත් ඇත්තටම හුන්නස්ගිරිය තියෙන්නේ කඳු වළල්ලක් අතර.

අපි කතා කරගන්න සිටියේ කටුගෙයි නිලධාරීන් සහ ඊට සම්බන්ධ තවත් කිහිප දෙනෙක් එක්ක. මේ සියළුම නිලධාරින් රජයේ නොවන ඒ ගමේම ආදිවාසී අය. එදා ආදිවාසී නායක වන්නිල ඇත්තන් නුවර ගොස් ආපසු පැමිණි හෙයින් තෙහෙට්ටුව හන්දා හමුවන්න එන්න බැරිබව දන්වා තිබුණා. අපිට බොහෝ දේ කතා කරන්න එදා වෙලාව තිබුණා. දැනටත් ජීවමාන ආදීවාසීන්ගේ පිලිරූ හා ඡායාරූප ආදිය කටුගෙයි තැබීම පිළිබදව එල්ල වන විවේචන ආදිය ගැනත්. අපේ අදහස වුනේ සම්මත කටුගෙයකින් එහාට ගිහින් මෙය ජීවමාන කටුගෙයක් විය යුතු බවයි. අළුතෙන් හදපු හිටපු වැදි නායක තිසාහාමිගේ ජීවමාන සමාන පිළිරුව දුටු ආදිවාසී නායකයා කදුළු සැලූ බව අපට දැන ගන්නට ලැබුනා. තව කිහිප දෙනෙක් ඇවිත් ඒ වටා නැටුවලු. අපි අදහස් කලෙත් කිරිකොරහ ආදී ශාන්තිකර්ම පෙන්වීමට එහි ඉඩ සැලසීමටයි.

අපේ කතාව ඉවරවෙනකොට රාත්‍රී නවයත් වෙලා. දඹානේ වරිග මහගෙදර බි‍මට වැටුනු අදුරයි පාලුවයි මැද අපි තවත් ටික වෙලාවක් එහි රැදුනා. කිලෝමීටර හත අටක් එහායින් පිහිටි මහියංගන නාගදීපේ තිබෙන පුරාවිද්‍යා සංචාරක බංගලාවට අපි ගියේ රාත්‍රී ආහාරය ගැනීමට සහ විවේක ගැනීමට. නාගදීප වැව් ඉස්මත්තේ පිහිටා ඇති සංචාරක බංගලාව අවට අදුරෙන් වෙලා ගනිද්දි කටගැස්මකුත් අතරින් මීවිතකුත් ගලා ගියේ අපේ අල්ලාප සල්ලාපය මැද. කොහොම හරි මධ්‍යම රාත්‍රිය පසුවනතුරුත් අපේ කතාබහ දික්වුනා. නොනිදාම පහන්කර පාන්දරින් කොළඹ බලා පිටත් වුණේ පසුවදාත් අත්‍යාවශ්‍ය වැඩකටයුතු තිබුණු හන්දා.  

කවුද හරි?

අද වෙසක් පෝය. දවස් හතරක නිවාඩුවක්. අවුරුදු නිවාඩුවට පස්සේ ටිකක් හුස්ම ගන්න පුළුවන් වුණා. අවුරුදු නිවාඩුවට ගමේ ගිය වෙලාවේ තුන්පාරක්ම පංසල් වලට යන්නත් හාමුදුරවන් එක්ක කතා තරන්නත් පුළුවන් වුණා. ඉස්සර නම් බොහෝ අවුරුදු කාල වල එහෙම යන්න ලැබුණේ නැති බව කල්පනා වුණා. හාමුදුරුවොත් ඒ ගැන හිතනවා ඇති බාග වෙලාවට. මොකද අපි දැක්ක ගමේ පවුල් වල අපේ පරම්පරාවේ බොහෝ අය අනුගමනය කළ සාමාන්‍ය ක්‍රමය තමයි ඒ. ඒ කිව්වේ ඉගෙන ගෙන ගෙවල් දොරවල් හදා කාර් බාර් ගත්තට පසසේ ඊළගට හොයන්නේ සමාජ තත්ත්වය. සමාජයේ පිලිගැනීමක් ලබා ගන්න ආරම්භයක් ගන්න හොදම තැනක් තමයි පන්සල. ගෙදරට සමීපව ඇති පංසලට යන්න ලැබුණේ අවුරුද්ද ලැබුවාට පසුව. ඒත් තරමක් දුරින් ඇති පංසලට දෙපාරක්ම ගියේ එහි ක්‍රියාත්මක කිරීමට අදහස් කරගෙන සිටින කෞතුකාගර ව්‍යාපෘතිය පිළිබදව කතා කරගන්න.

පරමාර්ථය මොකක් වුනත් පංසලට නිතර යන්න පුරුදු වුණාම හාමුදුරුවන් අපට සමීප වෙනවා. එතකොට හාමුදුරුවන් සමග විවෘතව කතා තරන්නට ඉඩ ලැබෙනවා. බොහෝ කතා අතරේ පතහවත්ත පංසලේ ලොකු හාමුදුරුවන් කිව්ව කතාවක් මෙහෙමයි. පිටරට ගිය වෙලාවක බස් එකකට නගින්නට කවුරුත් සංසුන්ව ඉදලා බසයට ගොඩවුනු වෙලාවේ ලංකාවේ පුරුද්දට බසයේ ඉස්සරහ සීට එක හොයාගෙන ඉදිරියට ගියාලු. ඒක අනෙක් අයට ටිකක් අමුතු විදිහට පෙනෙන්න ඇති. පෝලිමෙන් පිට යනවා වගේ. එතකොට තමයි හාමුදුරුවන්ට මේක දැනිලා තියෙන්නේ. කොහොම වුනත් ඇදුම ආදිය හන්දා අන් අයටත් ඒ වෙන කොට ඒක තේරිලා තියෙනවා.

පංසලේ පොඩිහාමුදුරුවන් ගෙන් නායක හාමුදුරුවන් ගැන ඇහුවාම කිව්වේ ඥාති පංසල් වලට අවුරුද්දට ගිහින් කියලා. ඒත් අපිට වගේ නෑදෑ ගෙවල්වල යන්න ලොකු වෙලාවක් හාමුදුරුවන්ට යන්නේ නැහැ. මොකද ගිහියන් වගේ යන යන හැම තැනින්ම කෑම බීම ගැනිල්ලක් හාමුදුරුවන්ගේ නැති නිසා. නෑගම් ගිය පංසලේ ලොකු හාමුදුරුවන් බෝධිමළුව අමදිමින් ඉන්න වෙලාවක නම් එතනම දනගහලා වැදලා ආපසු එන්න පුළුවන් බවයි හාමුදුරුවන් කීවේ.

අපේ පංසලේ ලොකුහාමුදුරුවන් කිව්වේ උන්වහන්සේගේ වයසේ හාමුදුරුවන් පංසල් වල ඇත්තේම නැහැ කියළා. ඒකට හේතුව නම් උන්වහන්සේලාගේ තරුණ කාලයේ තමයි බණ්ඩාරනායක මහතා ඝාතනය වුනේ. මේ සිද්ධිය මත ලංකාවේ සියළුම පංසල් වල හාමුදුරුවන්ට නිගා කරන ව්‍යාපාරයක් තිබුනලු. පසංල් ඉදිරියට සෙනග ඇවිත් හාමුදුරුවන්ට නොයෙකුත් උපහාස අපහාස කළාලු. ඉවසගන්න බැරිව බොහෝ හාමුදුරුවන් සිවුරු හැර ගියාලු. දවසක් අපේ හාමුදුරුවන් අළුබෝමුල්ලේ (සැතැක්ම හයක් හතක් එහා) උත්සවයකට බසයෙන් වඩින විට හාමුදුරුවන්ගේ ආසනයේම ඉදගත්තු බීමත් පුද්ගලයකු ගමන පුරාම උන්වහන්සේට කුණුහරුපයෙන් බැන බැන ගියාලු. මේවා ඇහුවාම මට හිතුනේ එදා සමාජය අදටත් වඩා කොයි තරම් අවිචාරශීලිද කියා.

ඊලගට පොඩි හාමුදුරුවන් මගේ පොත ගැන ලොකු හාමුදුරුවන්ට කියා තිබුණු නිසා ඒ ගැන විමසුවා. මා කීවේ ඒක තරුණ කාලයේ කියපු කරපු දේවල එකතුවක් මිසක් ගැඹුරු දෙයක් නොවේ කියළා. උන්වහන්සේ කිව්වේ ඒ වුනත් එය කියවීමට කැමත්තෙන් ඉන්නා බවයි. උදාහරනයක් හැටියට උන්වහන්සේ කිව්වේ මීමන ප්‍රේමතිලකයන් ලියු යුරෝපීය චාරිකා සම්බන්ධ පොතේ එක කතාවක්. ඒ කාලේ පත්තර කළාව ගැන අත්දැකීම් ලබා ගන්න ඔවුන්ව යුරෝපීය රටවලට යවා තියෙනවා. පැරිස් නගරයට ගිය වෙලාවේ මහ රෑ ටැක්සියක යන අතරේ හතරමං හන්දියකට ආවහම රතු එළිය දැල්විලා තිබුනාලු. ටැක්සි රියදුරා වටපිට බලා කිසිම වාහනයක් නැති නිසා රතු එළිය දැල්වෙද්දීම ඉදිරියට ගියාලු. ඊලගට මේ අවස්ථාවට එංගලන්තෙදීත් මුහුණ දෙන්න වුනාලු. එහෙත් එතනදී රියදුරා වාහන පාරේ නැතත් රතු එළිය නිමිලා කොළ එළිය දැල්වෙන තෙක් බලා සිට තමයි රථය ඉදිරියට ගෙන ගොස් තිබෙන්නේ ලොකු හාමුදුරුවන් අපෙන් ඇහුවේ කවුද හරි කියළා. ඇත්තටම කවුද හරි?