Sovietica

පසුගිය දවස් තුනක් ගෙවුනේ පොලොන්නරුවේ. පාසල් ළමුන් සදහා වන නේවාසික වැඩසටහනට සහභාගිවන්නට එහි ගියේ. දෙමල මහ සෑයේ සහ තිවංක පිළිම ගෙයි කැනීම් සහ සංරක්ෂණ කටයුතු පිළිබද ප්‍රයෝගික අත්දැකීම් ඉතා සාර්ථකව කෙරුණා කියන්නට පුළුවන්. ඒත් තනි දවසේ වැඩ සටහන වෙනුවට දවස් දෙකක නේවාසික වැඩ සටහනක් තිබ්බහම ළමයින්ට මානසික ඒකාග්‍රතාවය දිගටම තියා ගන්න අමාරු බවයි පෙණුනේ.

හවස් වරුවේ අපට මුණගැසුණා තරුණ කෘෂිකර්ම උපදේශකවරයෙක්. ඔහු කීවේ කෞතුකාගරයට යන්න ඕනා භාණ්ඩ සෑහෙන ගණනක් ජනතාව අතර තිබුනත් ඒවා භාර නොදෙන්නේ බය නිසා කියන එක. ඒකට හේතුව භාණ්ඩ හමුවුණු ඉඩම ආදිය රජයට ගනී කියන බය එක පැත්තකින්. අනෙක් පැත්තෙන් හිරේ විලංගුවේ වැටෙයිද කියන බය. ඊටත් අමතරව බලධාරීන් පිළිබදව විශ්වාසයක් නැතිකම. ඔහු කීවේ උතුරු මැද පළාතේ පුෂ්පය නම් කිරීමේ තරගයට සහභාගී වී ඔහු ජයග්‍රහණය කලත් විදේශ සංචාරයක් ඇතුළු පොරොන්දු වූ තෑගි නොලැබුණු බව. ඒවා නිළධාරින්ම බෙදා හදා ගත්තාලු. මේවාට දැනුවත් කිරීම් කරන්නට අවශ්‍යයි.

අද නුගේගොඩට ගිය ගමන් සෝවියට් පොත් විකුණන “දුයිෂෙන් ගේ පොත් හලට“ ගොඩවුණා. ඒක කරන්නේ අපේ මිත්‍රයෙක්. සෑහෙන දවසකින් මට එහි යන්නට බැරි වුණා. එහිදී ඉරීනා මලෙන්කෝ නැමැති ලේඛිකාවගේ සෝවියටිකා නමැති කෘතියේ සිංහල පරිවර්තනය අරගත්තා. සමාජවාදී සෝවියට් දේශය ගැන නොස්ටල්ජික් හැගීමෙන් ලියපු පොතක් ඒක. මට මතක් වුනේ අපි රුසියාවේ හිටපු කාලය. ඇත්තටම පෙරිස්ත්‍රොයිකාව සිද්ධ වුණේ ඒ කාලේ. අපි එහි ගිය මුල් කාලේ අපි අත්විදි සෝවියට් ක්‍රමය ගැන ලංකාවෙන් ගිය අපේ බොහෝ සහෝදරයින් දක්වපු ආකල්පත් මට මතක් වුණා. ඒ කාලේ බොහෝ දෙනෙක් නිවාඩු කාල වලදී බටහිර රටවලට ගියේ අර්ධකාලීන රැකියාවක් කරලා සල්ලි කීයක් හරි සොයා ගන්නම නොවෙයි. ඒක විලාසිතාවක් වුණා. එම රටවල් වල සවාරි පිළිබද විස්තර සහ රැසියාවේ තත්ත්වය සමග එහි වාතාවරනය සංසන්දනය කිරීමත් හොදින් කෙරුණා. සමහරු කිව්වේ සුද්දන්ට දුන්නා නම් අවුරුද්දෙන් රුසියාව හදයි කියලා. එක පැත්තකින් අපේ කට්ටිය මේවට ආවැඩුවේ ඔවුන්ගේ පරමාදර්ශයත්, උපාධිය ගැනීමෙන් පසු ජීවිතය ගතකරන්න බළාපොරොත්තු වුනෙත් ඒ රටවල හන්දා. මොස්කව් නගරයට මැක්ඩොනල්ඩ් සමාගමේ අවන්හල් ආවහම දිගු පෝලිම් වල අපේ අයත් නිතර සිටියා. කොකාකෝලා බෝතල් වලින් ක්වාස් කරත්තය විස්ථාපනය වෙනවා අපි බලා හිටියේ දුකින්. මොස්කව් වල අති පිරිසිදුවට තිබුණු උමං දුම්රිය පොල බියර් කෑන් ආදියෙන් අපවිත්‍ර වී ගෙන යන හැටි අපි බලා සිටියේ දුකින්. මොස්කව් නගරයට ආවේනික වූ සුවද නැති වෙලා ගියේ බලා හිටිද්දි. මේ ලිස්ට් එක තව බොහෝ දුරට ලියන්න පුළුවන්. පුදුමය නම් ඒ සියල්ලත් තවත් බොහෝ දේත් යටකිව් පොතේ අඩංගුවීම. ඉංග්‍රීසියෙන් රුසියන් සංස්කෘතියේ දේ ලියා ඒවා සිංහලට ගැනීමෙදි ඇතිවී ඇති යම් යම් ප්‍රශ්ණ තියෙයි වගේ පෙනුනත් රසවිදීමට එය එතරම් බාධාවක් නොවෙයි.

දෙලොවක් අතර

ඉන්දියාවේ හිටපු ජනාධිපති අබ්දූල් කලාම් පසුගිය දිනක ලංකාවට ආවා. ඔහු විදුලිබල අමාත්‍යාංශය විසින් පවත්වපු බලශක්ති වැඩමුළුවක ආරම්භක ආරාධිත දේශණය කරන්න පැමිණියේ. සමාරම්භක උත්සවය කොළඔ හිල්ටන් හෝටලයේ පැවැත්වුනේ. කොහොමද ඒකට යන්නේ කියලා හිත හිතා ඉන්න කොට තමයි රාජකාරී මට්ටමෙන් ආරාධනාව ලැබුණේ. රජයේ සේවකයකු වීමේ වාසිත් සමහරක් වෙලාවට තියනවා.

උත්සවයේදී මේ අද්විතීය විද්‍යාඥයා පිළිබදව හදුන්වා දුන් ආකාරය ගැන ඔහු සතුටු වුනාද මම දන්නේ නැහැ. මම නම් නැහැ. එහිදී අබ්දූල් කලාම් කියන දාර්ශනිකයා, සංවර්ධන චින්තකයා එහෙමත් නැත්නම් අනාගතය දකින්නා එළියට ආවේ ඉතාම දුප්පත් ආකාරයට. අඩුගානේ ඔහුගේ wings of fire කෘතියවවත් හරියට කියවලා තිබුණානම් ඒ හැදින්වීම් මීට වඩා හොද වෙන්න තිබුණා. ලෝකය ගැන ඉතාම පුළුල් දැක්මක් ඇති බොහෝ අය කරන ආකාරයටම ඔහුගේ එදා කතාව ඉතාම සරළව, සජීවිව සහ ගැඹුරුව කළා කියලා මම හිතන්නේ.

පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවට අවුරුදු 125 ක් පිරුණා මේ අවුරුද්දට. ඒ නිමිත්තෙන් සර්ව රාත්‍රික පිරිතක්, සංඝයා වහන්සේ 125 නමකට දානය, පුරාවිද්‍යා ප්‍රදර්ශණයක් ඇතුළු බොහෝ දේ සිදු කෙරුණා. අනිද්දා පුරාවිද්‍යා සම්මන්ත්‍රණයක් පැවැත්වෙනවා. පහුගිය දින කිහිපයේ ඒ සම්බන්ධයෙන් තරමක් වෙහෙ‍සෙන්නට සිදු වුණා.

ඊයේ ඒ කියන්නෙ සිකුරාදා නුවර කෞතුකාගාරයේ ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු අධීක්ෂණය කරන්නට ගියා. කටුගෙය පිහිටලා තියෙන්නේ රජ්ජුරුවන්ගේ අන්ත:පුර මාලිගයේ. ඊට අල්ලපු ගොඩනැල්ල තමයි ප්‍රධාන බිසවගේ මාලිගය. ඒ අනුව ගොඩනැගිල්ලම පුරාවස්තුවක්. නමුත් බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් එහි සිදුකර තිබූ වෙනස්කම් ඉවත්කරනවාද නැත්නම් ඒවාත් මේ ස්ථානයේ ඉතිහාසයට සම්බන්ධ හන්දා  එහෙමම සංරක්ෂණය කරලා ඉතුරුකරනවාද කියන එක තරමක් විවාදාත්මක වුණා. ඒ සම්බන්ධ නිදසුන් එහෙම නැත්නම් ආදර්ශ කිහිපයක් ඉතුරුකරළා අන්තපුර මාලිගයේ මුල් ස්වභාවය පුළුවන් තරම් රැක ගැනීම තමයි මම හිතන හැටියට හරි. අපි ඒ විදිහට කරන්න තමයි තීරණය කලේ.

නුවර වැව අද්දර තියෙන බිසවුන් ස්නානය කලැයි සැලකෙන උළුපැන්ගෙය ප්‍රතිසංස්කරන කටයුතු බලන්නත් ගියා. වැඩියෙන්ම හිතට වැදුනේ ඇහැලේපොල මාලිගය එහි සංරක්ෂණ කටයුතු සිදුකෙරෙනවා. සිංහල ගෘහ නිර්මාන ශිල්පය වගේම පසුව එම ස්ථානය ඉංග්‍රීසින් විසින් හිරගෙදරක් බවට පත්කළ පසුව සිදුකල වෙනස්කම් ද එහි දකින්නට පුළුවන්. මේ සියල්ල පිටුපස ඇති ඉතිහාසය සහ පුරාවෘත්ත එක්ක සිතුවහම ලොකු කතාවක් ගොඩනැගෙනවා. ඒත් අද නුවරට යන බොහෝ දෙනෙක්ට මේ කතන්දර මග හැරෙනවා. මේ සියල්ල ඉක්මනින් ප්‍රතිසංස්කරණය කරලා ඉක්මනින් මේවා මහජනකාවට විවෘත කිරීම අත්‍යාවශ්‍ය දෙයක්.