මාම කැච්චක් හොඳමයි! (ආයුබොවන්)

පසුගිය විසිපස්වෙනිදා අපි ගියා දඹානට. උදේම ගියේ පින්නවලට. අවුරුදු ගානකට ඉස්සර වෙලා ගියාට වඩා එහි යටිතල පහසුකම් වැඩිදියුණු කරලා. එම ස්ථානය විශේෂයෙන් විදේශිකයන් අතර ඉතා ජනප්‍රිය හන්දා එහි ආදායමත් මේ වැඩිදියුණුවට හේතු වන්න ඇති. ඊට පසුව කඩුගන්නාවෙ වැලමිට වංගුවේ නවත්තලා දවල් කෑම ගත්තා. එතන පරිසරය හරිම සුන්දරයි. එපිටින් පෙනුන කඩුගන්නාව කන්දේ බිංගෙවල් හරහා දුම්රිය යනවා එතනට පෙනෙනවා. මිටියාවතේ පහල ඇති බයිබල් රොක් එක ඇතුළු සියළු කඳු මීදුමෙන් වැසී ගිහින්. හන්දියෙන් උඩට යන අතුරු පාර පටන් ගන්න තැන වහලා තිබුණු පෙට්ටි කඩේ ලෑලි බංකුව උඩ ඉඳගෙන අපි ගෙනියපු බත්මුල් ලිහා ගෙන කෑවා. හුග කාලෙකට පස්සේ ගමනකදී ගෙදර හදපු බත්මුල් කෑවේ.

ඊට පස්සෙ නුවරට ගිහින් දළදා මාලිගාව වැඳලා මහියංගනයට යන්න පිටත්වුණා. අපි සැළසුම් කළේ දහඅට වංගුව පාරෙන් මහියංගනයට යන්න. වික්ටෝරියා වේල්ල හරියට ගියාම ආරංචි වුණේ ඒ පාර වහලා කියළා. දැන් විකල්ප දෙකයි. තැන්නෙකුඹුරට ආපසු කිලෝමීටර 30 ක් විතර ඇවිත් රජමාවතේ ආපසු මහියංගනය දෙසට යන එක. නැත්නම් වික්ටෝරියා වේල්ල උඩින් රජමාවතට මාරුවන එක. ඒත් ඒ සඳහා විශේෂ අවසරයක් ගත යුතුයි. ඒ වන විට හවස හයත් පහුවෙලා. අවසරය ඉක්මණින් ලබා ගත් හන්දා අපි වික්ටෝරියා වේල්ල උඩින් ගියා. වාන් දමන වික්ටෝරියා වේල්ල නොදුටු ඇස් මොකටද කියළා හිතෙන තරම් සුන්දර දසුනක්. ඊටම සරිලන විදිහට එයට ප්ලෑෂ් ලයිට් එල්ල කර තිබුණා. ඊට පසුව අපට හමුවුණු රන්දෙනිගල වාන් දමන දර්ශනයත් ඉතා අලංකාරයි.

දොඹ සූරන වැස්සේ අපි ආඳාඋල්පත නාගදීප වැව් ඉස්මත්තෙ පිහිටා තිබූ අපේ නවාතැනට ගියා. ඒක පුරාවිද්‍යා සර්කිට් බංගලාවක්. පසුවදා උදේත් එක දිගටම වැස්ස. නාගදීප වැව වාන් දමනවා බලන්නත් අපි ගියා. අල්ලන මාළු මිළදී ගන්නත්, වැව වාන් දමනවා බලන්නත් සෙනග පිරිලා හිටියා.

අපේ ප්‍රධාන ඉලක්කය දඹානට යාම. ඒත් දඹානට යන පාරත් තැනින් තැන වතුරෙන් යටවෙළා. කොහොම හරි දඹානට ගිහින් දැනට වැඩිදියුණු කරමින් පවතින වරිග මහ ගෙදර හෙවත් ආදිවාසී කෞතුකාගාරෙ බැලුවා. නායක ඇත්තන්ගේ පස්වන පුතාවන හීන්බණ්ඩා ඇත්තෝ තමයි කටුගෙයි භාරකරු. ඒත් ඔහු හිටියේ සාමන්‍ය ඇඳුමෙන් සැරසී. අපි නායක ඇත්තන්ගෙ ගෙදරට ගොඩවැදිච්ච වෙලාවේ අපිට හමුවුණු නායක ඇත්තන්ගේ ලොකුපුතා නම් හිටියේ සම්පූර්ණ වැදි ඇඳුමෙන්. ඔහු අපිත් එක්ක කතා කළෙත් ඒ භාෂාවෙන්.

මිනිත්තුවක් ඇතුලත දඹාන FM එකේ සජීවි සංවාදයකට සම්බන්ධ වන්න අපිට ලැබුණා. ඒකේ විකාශන මැදිරිය පිහිටා තියේනනේ දෙහිඅත්තකණ්ඩියේ. ඒ කටුගෙයි ඉදිරි කටයුතු සම්බන්ධයෙන්. ආදිවාසී අනන්‍යතාවයත් රැකගෙන කටුගෙය වැඩිදියුනු කරන ආකරය ගැනයි අපි සාකච්ඡා කළේ. සජීවිව එයට සම්බන්ධ වුනේ මොබයිල් ෆෝන් එකක් හරහා.  

From Finance to Heritage

ගිය සුමානේ සිකුරාදා රාජකාරියක් සඳහා දඹුල්ල ලෙන් විහාරයට ගියා. ලෝක උරුමයක් වූ මෙම පන්සලේ අරුමය ඇත්තටම දැක්කේ එදා. සිය ගණනක් වන පිළිම, දහස් ගණනක් වන චිත්‍ර සැබැවින්ම ලෝක උරුමයක් තමා. අප එහි ගියේ දැනට ජල කාන්දු ආදිය හේතුවෙන් පිළිම හා බිතු සිතුවම් වලට සිදුවන හානි වැලැක්වීම සඳහා අවශ්‍ය පියවර පිළිබඳව සාකච්ඡා කරන්න. වැසි දවස් හන්දා ජල කාන්දුව වැඩිපුර දකින්නට තිබුණා. අපත් සමග micro-biology සහ entomology සහ පුරාවිද්‍යා විශේ‍්ෂඥයන්ද මෙම ගමනට සහභාගී වුණා. අවුරුදු ගානකට පස්සෙ මම පළමු උපාධිය කරන කොට ආසාවෙන් ඉගෙන ගත්තු entomology සහ plant pathology නැවත අතපත ගාන්න හෝ ලැබුණ එක  සතුටක්. ලෙන්විහාරයට උඩින් ඇති එයට වහලය සපයන පර්වතයේ ඇති කුස්තූර හරහා තමයි ලෙන් වල වහලයට ජලය කාන්දු වන්නේ. පර්වතය මුදුනේ ඇති තරමක ගසුත් පැලවී ඇති පස් තට්ටුව රඳවා ගන්නා වැසි වතුර මෙලෙස කාන්දු වන බව සැක කළ හැකි බවයි ලොකු හාමුදුරුවෝ පැවසුවේ. පුරාණයේදීත් මෙම කුස්තූර වලට ලෝහ යොදා මෙම කාන්දු නවත්වන්න ක්‍රියා කර ඇති බව හාමුදුරුවෝ කීවා. ඒවා පිළිබඳ විස්තර සන්නස් වල දක්නට ඇතිලු.

බිතුසිතුවම් සමහරක් දිලීර වලට ගොදුරු වෙමින් තිබුණා.  ඇක්ටිනෝමයිසේට්ස් උවදුරක් ද ඊට අයත් බව අපේ කණ්ඩායමේ මූලික විමර්ශණ වලින් හෙලිවී තිබුණා. ලෙන් විහාරයේ බිත්තිවල (වහලේ) චිත්‍ර ඇඳ ඇත්තේ ගල මත ඇතිරූ මැටි ප්ලාස්ටරයක් මත. මේ චිත්‍ර නුවර යුගයට අයත්. ඒ චිත්‍ර වල 3-D හැඩ පෙන්වන්නේ රේඛා වලින්. සමහරක් තැන්වල ප්ලාස්ටරයේ උඩ ස්ථරය ගැලවිලා යටින් ස්ථරයක් මතුවෙලා තිබුණා. එහි තිබුණේ වෙනත් චිත්‍ර. ඒවා පොළොන්නරු යුගයට අයත් බවයි කියවුණේ. මේ වගේ ජාතික වස්තුවක් රැකගන්න ඉක්මනින් පියවර ගන්න ඕනා බව කොකියාම බැහැ. ලොකු හාමුදුරුවෝ එහි අවශ්‍යතාවය අපට පෙන්වා දෙන ගමන් කිව්වේ බුදුහාමුදුරුවෝ අනිත්‍යතාවය පෙන්වා දුන්නේ දඔලු විහාරය මගහැර නොවේ කියා.  

Are you a Big Shot ?

ලියන්න බොහෝ දේ තිබුනත් ඒකට ඉස්පාසුවක් තියෙන්න ඕනා. පසුගිය දවසක පාසලේ අපේ උසස් පෙළ කණ්ඩායමේ හමුවක් තිබුණා. එදා හැමදාම එන අයට වඩා වැඩියෙන් කිහිප දෙනෙක් ඇවිල්ලා හිටියා. ඒ අතරින් මට විශේෂ වුණේ වෙනදා හමුවලට නොඑන (අවම වශයෙන් මා ගිය ඒවට නොආ) අපේ නේවාසික සගයන් කිහිප දෙනෙකුගේ පැමිණීම. දශක කිහිපයකට පසු වුවත් ඔවුන් හඳුනා ගන්නට මට අපහසු වුණේ නැහැ. එහෙත් ඔවුන්ගෙන් නම් බළාපොරොත්තුවූ තරම් උණුසුම් ප්‍රතිචාරයක් ලැබුණේ නැහැ. මම ඇඳලා ගිය ඩෙනිමයි කොලපාට ඉරි කමිසයයි, ඒ වගේ රාත්‍රී සාදයකට ගැලපෙන්නේ නැතැයි ඔවුන් සිතුවාද මන්දා. ඒ හන්දා මම ඔවුන්ගෙන් ඈත්වී වෙනත් මිතුරු කැලකට සමීප වුණා. ටිකක් වැදීගෙන එනකොට ඒ දවස්වල බෝලයා නමින් හැඳින්වූ අපේ නේවාසික මිතුරා ඇවිත් නැවතත් මා නේවාසික මිතුරු පිරිස අතරට එක්කරගෙන ගියා. එහි හිටියා අපට වසරකින් වැඩිමල් අපේ සගයකුගේ සහෝදරයෙක්. මම ඇත්තටම ඔහුව එකපාරට ඇඳින්නේ නැහැ. ඒත් ඔහු මාව අඳුනාගත්තා විතරක් නෙමෙයි ඔහුහට මා ඒ දවස්වල ලියූ සටහනක ඔහුගේ නමට යටින් සරසවි පිවිසුම් පෙළ කියා ලියා තිබූ බව මතක් කළා. එතකොටලු ඇත්තටම ඹහුට තේරුණේ ඹහු ඉන්නේ උසස් පෙළ පන්තියේ කියලා. කොච්චර පරන මතකයක් ඹහු දරාගෙන ඉන්නවාද කියන එක මා පුදුමයට පත්කළා. විශේෂයෙන් අපේ වැඩිමල් අය්යලා අතර මම එතරම් ජනප්‍රිය චරිතයක් නොවීත්.   

මේ අතරතුරේ අපේ සංගමයේ ලේකම් සහෝදරයා ඇවිත් මා වැඩකරන තැන ආදිය ගැන වර්ණනවක් කළා. එයින් පසුව සියල්ල කනපිට පෙරළුනා වගෙයි. ඉන්පසු සියළු දෙනා මා සමග කතා කරන්නට බොන්නට උනන්දුවක් දැක්වූවා. ඒත් ඒ වෙනකොට මගේ උනන්දුව හීන වෙලා ගිහින්. සමහරක් යාළුවන් අතර පුංචි කාලේ තිබුණු සරළ සිත් කොහේ ගිහින්ද කියලා හිතුණා.

ප්රේ්මකීර්ති

එක්දහස් නමසිය අනූ ගනන් වල මුල, රුසියාවේ සිට ආපු අළුත ප්‍රේමකීර්ති අල්විස් ගේ ගී රචනා පිළිබදව පත්තරේට ලිපියක් ලියන්නයට සූදානම් වුනත් එය සම්පූර්ණ කරන්නට බැරි වුණා. අපේ බාල සහෝදරයා විශේෂයෙන් මේ සම්බන්ධයෙන් උනන්දු වුණා මතකයි. මට මේක මතක් වුණේ ප්‍රේමකීර්තිගේ ජීවිතය ගැන ගීතානාත් කුඩලිගම විසින් සම්පාදනය කෙරුණු “සසර සැරි සරන තෙක්“ කෘතිය කියවීමේදී. ඒ දවස්වල මම හිතපු සමහරක් දේවල් මෙම පොත මගින් විවරනය කොට තිබුනත් තවත් බොහෝ දේවල් ඉතිරිවී ඇති බව පෙනුනා. ඒ හන්දා එදා එය නොලියූ එක ගැන කණගාටුවක් ඇති වුණේ එහෙම ලියුවානම් එහි වටිනාකම තවත් වැඩි බව හිතුනු හන්දා. අවුරුදු විස්සක පමණ කාල පරිච්ඡේදයක් තුළ ප්‍රේමකීර්ති ලියූ ගී ගණන හිතා ගන්නටත් බැරි තරම්. එච්. ආර්. ජෝතිපාල සහ ඇන්ජලීන් ගුනතිලක ගයන ඉතා ජනප්‍රිය ‘සද මෝදු වෙලා‘ වැනි චිත්‍රලට ගීත වගේම වික්ටර් රත්නායකයන්ගේ ‘ස‘ හැඩ කරපු සියළුම ගීත පාහේ ලියවුණේ ප්‍රෙමකීර්ති අතින් බව කිව්වොත් වැරදි නැහැ. ඒ  වගේම ප්‍රියා සූරියසේන, මිල්ටන් මල්ලවාරච්චි, ශ්‍රීමතී තිලකරත්න, අබේවර්ධන බාලසූරිය, ප්‍රෙඩී සිල්වා ඇතුළු ගායක ගායිකාවන් බොහෝ දෙනෙකුගේ ජනප්‍රියම ගී වල රචකයා වන්නේ ප්‍රේමකීර්ති. එදිනෙදා රාජකාරී වල කලබල ගතිය මදක් අඩු වුනහම කලින් සම්පූර්න කරන්නට බැරිවුනු ලිපිය ලියන්නට ඕනා. අවුරුදු 14 ක් පමණ සිටි සේවා ස්ථානය වෙනස් වීම ඇත්තෙන්ම කලබලයක්.

තවත් ආරංචී ගොඩයි ලියන්නට ලැඡ්ඡයි.

ක්ලැරන්ස් විජේවර්ධන නමැති පතිභාපූර්ණ ගායකයාගේ අනුස්මරණ දිනය පසුගිය දිනයක යෙදී තිබුණා. ඔහුගේ ගීත හදවතට ඉතා ලං වුණා වගේම ඒ නිසාම ඔහු අපේ කාලයේ වීරයෙක් වුණා. ක්ලැරන්ස් ගැයූ 'කඳ සුරිඳුනි ගීතය' හැත්තෑව දශකයේ ඕනෑම හමුවක, විනෝද චාරිකාවක අංක එකේ ගීතය වූ බව මතකයි. ඊට අමතරව 'සුරඟන වෙස්වලා' ගීතය ඉතා ජනපිය ගීතයක්. ඔහුගේ විශේෂත්වය නම් ඉලෙක්ටික් ගිටාරයේ හඩට සිංහල ගීතය සුසර කිරීමයි කියා කියන්නට පුළුවන්. ගිටාර් වාදකයකු ලෙස මූන්ස්ටොන්ස් ගායක කණ්ඩායමට එකතු වුණු ක්ලැරන්ස් පසුකාලීනව එහි සහ ගෝල්ඩන් චයිම්ස් ඇතුළු සුපර්ගෝල්ඩන් චයිම්ස් ගායක කණ්ඩායම් වල පදාන ගායකයා වීම අහම්බයකින් සිදු වුණා නොවෙයි. ගායනයට අමතරව තනු නිර්මාණයෙන් සහ සංගීත අද්යක්ෂණයෙන් ක්ලැරන්ස් දායකත්වය දුන් ගීත අතිශය ජනපිය වුණා. හොඳම උදාහරණයක් තමයි ඉන්දානි පෙරේරා ගයන 'දිල්හානී දුවනී' ගීතය. අසා ඇති විදිහට එහි තනුව ඕස්ටේලියාවේ ඉංගීසි ගීතයක් සඳහා යොදාගෙන තියෙනවා.

'සිහින ලොවක්', 'දිනෙක මේ නදී තීරේ', 'මලට බඹරකු සේ ', 'සැණකෙළියේ සඳ එළියේ' සහ තවත් බොහෝ ගීත හැත්තෑව සහ අසූව දශකයේ මුල් භාගයේත් තාරුන්ය මුසපත් කළ ගී ලෙස හඳුන්වන්නට පුළුවන්. මේ සියල්ල අතරින් ගීත රචකයෙකු ලෙස ඔහුගේ භූමිකාව නිසි ඇගයීමකට ලක්වී නැති බවයි පෙනෙන්නට තියෙන්නේ. මම දන්නා තරමින් ගෙමන් ලියුමක් ඇවිල්ලා ඇතුළු ගීත ගණනාවක් රචනා කළේ ඔහු විසින්. ඔහුගේ ගීත වල වචන භාවිතය, ඔහුටම ආවේණික, සරල එබෙත් හදවතට දැනෙන එකක්. ඒ වචන වල ලෙන්ගතුකම, නොයෙකුත් ආකාරයේ බැඳීම්, හදවතට දැනෙන කාන්සිය, පාළුව චමත්කාරජනක ලෙස නිරූපණය වෙනවා.

අම්මා

ඉරිදා මහරගමදී පැවැත්වුණු උපුල් ශාන්ත සන්නස්ගලගේ අම්මා කෘතිය දොරට වැඞීමට යන්න සූදානමින් සිටියත් යන්න බැරි වුණා. මගේ සගයෙකුට කතා කළත් ඒකට මනාපයක් ලැබුණේ නැත්තේ සන්නස්ගලගේ ලියුම් කියුම් පිළිබඳව නොකැමැත්ත මත. කොහොම වුණත් සඳුදා ගෙදර යන ගමන් පොත ගන්නට පුළුවන් වුණා. රැ දොළහ විතර වෙනකොට පොත කියවලා ඉවර කළා. පොත කියවලා ඉවර කරනකොට ආපු හැගීම විස්තර කරන්න තරමක් අමාරුයි. එක පැත්තකින් බැලුවහම ෂොක් වුණා කිව්වොත් හරි. මොකද සාමාණයයෙන් ඇඳට වැටෙන්නත් පෙර නින්ද යන මට එදා නින්ද ආවේ සෑහෙන පමා වී. හැට හැත්තෑව දශක වල උඩරට එහෙම නැත්නම් ඉහළ ඌවේ ගම්මානයක හරස්කඩද අපි දකින්නේ කියන පැනය අපට ඇති වෙනවා. ඔහු කියන හපුතලේ අවට තියන ගම්මාන ගැන ඒ කාලේ යම්තමින් හෝ ඇසුරක් අපට තිබූ හන්දා එය මට වඩාත් සංවේදී වුණා. එහිදී අපි විඳි සුන්දරත්වය යටින් තිබුණේ මෙච්චරම කටුක කතාවක්දැයි මට හිතා ගන්නට බැහැ. හැබැයි ජීවිතය හිතන තරම් සුන්දර නොවන බව අපට දකින්නට තිබූ යම් යම් දේ වලින් තේරුණා.

කොතැනක හෝ වැරැද්දක් ඇති බව පෙනුණත් එකපාරටම එය අල්ලා ගන්නට අමාරුයි. විශේෂයෙන් සමාජය පිළිබඳ අදහස් වලදී කතානායකයා දක්වන පුරුෂාර්ථ පිළිබඳ ගැටලු තිබුණත්, සමහරක් සිද්ධි ඉදිරිපත් කරන විලාසය පිළිබඳ ගැටලු තිබුණත් පොතේ බොහෝ තැන් අපට කිට්ටුයි නැත්නම් අපේ හැඟීම් වලට කිට්ටුයි. ජීවිතය හරහා ගෙනෙන සමහරක් උපමා අපූරුයි. උදාහරණයක් හැටියට ලොරියකට පස්සෙ පටවන බඩු ඉස්සරවෙලාම බානවා කියන එක. එක් පධාන පශ්නයක් තමයි කතානායකයාට අම්මාව ඒ තරම්ම මග හැරුණේ ඇයි කියන එක. අප කාට කාටත් ජීවිතේ බොහෝ දේවල් මග හැරෙනවා. ඒත් ඒ කොයි තරමටද සහ එක් එක්කෙනා ඒවාට කොයිතරම් සංවේදීද යන්න වෙනම කාරණයක්. ඒවා පිළිඹිඹු කරන්නේ අපේ ආකල්ප හා සාරධර්ම බවයි මගේ හැඟීම.