පාසල් ගොඩනැගිලි

පාසල් ගොඩනැගිලි ගැන තව ටිකක් ලියන්නට හිතුණා. මා ගිය ගමේ පාසලේ තිබුනේ ගොඩනැගිලි දෙකයි. මේ එකක වත් පංති බිත්ති වලින් වෙන් කර තිබුණේ නැහැ. ඒක ප්‍රාථමික විදුහලක්. යම් හේතුවක් හන්දා 9 පන්තිය දක්වා පන්ති පැවැත්වුණා. පාරට වඩා කිට්ටුවෙන් පිහිටි වඩා පැරණි ගොඩනැගිල්ල ඉංග්‍රීසි H අකුර හැඩයේ එකක්. ඇත්තටම කිව්වොත් සමාන්තර දිග ශාලා දෙකක් මැදින් යාකරලා. මැද කොටසත් පන්තියක් හැටියට පාවිච්චි කළා. වහ‍ලය සිංහල උළු. අලුත්වැඩියාවක් නැති හන්දා තැනින් තැන හිල්ද තිබුණා වගේ මතකයි. එතකොට බාග මැද මිදුල් දෙකක් (තුන් පැත්තකින් වටවුණු) තියෙනවා. එයින් එක මැද මිදුලක ලොකු රත්මල් පදුරක් තිබුණා. ඒ වුනාට ඒකේ මල් කහ පාටයි.නොතිබීම. මෙහි අනෙක් විශේෂත්වය නම් වහලය රදවා ගන්න බිත්ති කණු ඇරුනහම එක පැත්තකින් වත් සම්පූර්ණ බිත්තියක් පිහිටා  මේ ගොඩනැගිල්ලට සමාන්තරව තමයි වඩා අළුත් අනෙක් ලොඩනැගිල්ල තිබුණේ. එහි වහලය රටඋළු. එක පැත්තක කෙලවරේ බිම තරමක් උස් කොට වේදිකාවක් හදා තියෙන්නේ විවිධප්‍රසංග ආදීය තියන්න. (මේ හැම ගොඩනැගිල්ලකම ලමයින් වගේම නිත්‍ය හිමිකාරයන් වුණේ පරෙවියන්.) ඊටම අල්ලලා තමයි මුල් ගුරුතුමාගේ කාමරය තිබුණේ. ඒක ඇතුලේ කබඩ් වල දාලා විශාල සිතියම් ලෝක ගෝල සහ සීනු තිබුණා. එහි ලොකුමහත්තයා නිතරම හිදගෙන ඉන්න පුටුවක් එහි තිබුණා. උදේට ගුරුවරුන් පැමිණ අත්සන් කරන පොත තිබුණේ ඒ මේසය උඩ.

අර එච් ගොඩනැගිල්ලේ එක් කෙලවරක ගුරුවිවේක කාමරය තිබුණා. ඊට අල්ලලා තව කුඩා ගොඩනැගිල්ලක් තිබුණා. එය කලින් කළ විවිධ දේවලට පාවිච්චි කළා වගේ මතකයි. ගබඩාවක් හැටියට, සංගීත කාමරය හැටියට සහ එහි පිටුපස කිරි ආදිය රත්කිරීමට කුස්සියක් ලෙස ආදී වශයෙන්. එයට ඉස්සරහින් වෙනම හතරැස් ගොඩනැගිල්ලක් තිබුණා. ඒ තමයි බුදුමැදුර. ඉස්කොලේ හැටියට ඒක ලොකුයි. මට මතක හැටියට හොරණ පාසල් වල හෝ එච්චර ලොකු බුදුමැදුරක් තිබුණේ නැහැ. එය වසාගෙන වගේ පැතුරුණු මූණ මල් ගහක් තිබුණා කහ පාට මල් පිපුණු. ගෙඩියට ඇස් කට නහය තිබ්බහම මූණක් ලැබෙනවා.

මේ ගොඩනැගිලිත් මහ පාරත් අතර තරමක් ලොකු මිදුලක් තිබ්බා. ඉස්සරම කාලේ උදේ රුස්වීමත් එතන තිබ්බා මතකයි. ඒකේ තැන් තැන් වල කැනාස් මල් වවලා තිබුණා. හරියටම පාසලට ඉස්සරහින් මහ පාරේ තිබුණේ විශාල වංගුවක්. මේ හන්දා එතන අනතුරු බහුල තැනක් වුණා.

විදුහලේ පිටිපස කන්දක් තිබුණා. විශාල ගල් වලින් එය සෑදී තිබුණා. එක පැත්තකින් එයට යන්න කවුරුන් හෝ පඩි පෙළක් ගලින් හදා තිබුණා. උඩ මයියොක්කා වගේ වගාවන් සුලුවෙන් කර තිබුණා ඊට පහලින් පුංචි පිට්ටනිය සහ ඊටත් පහලින් ලොකු පිට්ටනිය. ඒවාට එපිටින් කැසිකිලි හා වැසිකිලි තිබුණා. ලොකු පිට්ටනිය සහ ලොකු මහත්තයාගේ කාමරය අතරින් වතුර බොන ලිද තිබුණා. වාරාවසානයේදී වගේ ලිද ඉස්සේ ළමයින් විසින් මයි.

අනෙක් රටවල පාසල් ගොඩනැගිලි ගත්තහම බොහෝවිට පිහිටා ඇති ස්ථානයෙන් ස්වායත්තව සමජාතීය ස්වරූපයක් තිබුණු බව මතකයි. එතකොට ඹ්නම තැනකදි එහෙම ගොඩනැගිල්ලක් ගත්තහම මේ පාසලක් කියලා කියන්න පුලුවන්. (මෙහෙත් ගමේදි නම් එහෙමයි) මේ ගැන විවිධ මත තියෙන්න පුළුවන් වුනත් එහෙම සමජාතීය බවක් තියෙන එකට මා නම් කැමතියි. මේක සමහරවිට පැටලෙන්නේ අපේ රටේ “නමගිය” පාසල් වල තමන්ටම ආවේනික වූ ගෘහනිර්මාණ ශිල්පයෙන් යුතු ගොඩනැගිලි පිහිටා තිබීම නිසයි. ඒකට යම් යම් ‍ඓතිහාසික හේතුත් සම්බන්ධ හන්දා ඒ උරුමය තියා ගන්නත් වෙනවා. හැබැයි ඒකම irony එකක් වන්නේ අසාමාන්‍ය තරගයකට හා විවිධ ප්‍රශ්න වලට හේතුවක් වී ඇති ලමුන්ට නමගිය පාසලක් ලබා දීමට දෙමව්පියන් තමන්ට හැකි උපරිමයෙන් දරන වෑයම් වලට වක්‍රව හෝ මෙයත් බලපාන්නට ඇති ඉඩ. මට මතකයි සෝවියට් සංගමයේ විශ්ව විද්‍යාල වල නේවාසිකාගාර එකම සැලැස්මකට අනුව මුලු රටේම හදලා තිබුණු බව. ඒ කාලේ එහෙ හිටපු ඹ්නම කෙනෙකුට පහසුවෙන් අදුර ගන්න පුළුවන් සහ ඇස් දෙක වහගෙන ඹ්නම තැනක ඇවිදින්න තරම් අපට පුරුදු ඒ ගොඩනැගිල්ලක මා ඇදපු චිත්‍රයක් නිම් වළලු පොතේ ඇතුලත්. (advertisement එකක් නෙමේ.)