නව දින දසුනක් එනවා

දෙසැම්බර් ගෙවී ගෙන යනවා. කොළඹ ආයිත් පාරක් නත්තල් සැරසිලි. පාන්දරින් නැගිටලා ගෙදරින් එලියට බැස්සොත් ඇඟ කිලිපොලා යන සීතල සුළඟක් විඳින්නට පුළුවන්. උදේ කාලයේදී අවට කුඹුරු මීදුමින් වැසී යන්න පටන් අරන්. පාරේ loudspeaker සද්ද බද්ද ටිකක් වැඩිවෙලා. ඒවා පිටුපස තියෙන්නේ වෙළඳ ප්‍රයෝග.  ඒකෙන් පෙනෙන්නේ අවුරුද්දක් ගෙවී ගිය බව. කොහොම වෙතත් අපේ රටේ සෘතු භේදයක් ලොකුවට බලා ගන්න බැහැනේ. වැසි සමය වුනත් ඉස්සර තිබුණු ක්‍රමාණුකූල බවෙන් ඈත්වෙලා.

වල්පොල රාහුල හාමුදුරුවන් ලියූ සත්‍යෝදය කියන කුඩා පොත මට දුන්නේ පන්සලේ ලොකු හාමුදුරුවන්. පෙරලන කොට අහුවෙච්ච පිටුවක තිබුණු දෙයක් මේ. "නුවණින් තොර චාරිත්‍රය කුමක් වුවත් හිස් දෙයකි". උන්වහන්සේ මේක ලියන්නේ භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ වස් වැසීම පිලිබඳව. වස් වැසීම අද කාලයේ මෙරටට අවශ්‍ය දෙයක් නොවන බව එහි පෙන්වා දෙනවා. ඊටත් එහා ගියොත් සමහරු බුදුපිළිමයක් වඩම්මවා වස්වස්වනවාලු. මේ පොත සම්පූර්ණයෙන් කියවන්න අවශ්‍යයි. මේ ටික පවා ලියන්න කල්පනා කළේ වස් පිංකම් අද විලාසිතාවක් තරමට ජනප්‍රිය හන්දා. ඒකට ප්‍රධාන හේතුව මම හිතන්නනේ ඒ හරහා සිතූ පැතූ සම්පත් ලැබෙන බව සඳහන් වීම. ධර්මය වෙත ජනයා අද්දවා ගැනීම සඳහා උපක්‍රමයක් හැටියට මෙවැනි පිංකම් සිදු කිරීම සාධාරන බව සිතීම හන්දා මේවට යොමු වන කාන්ඩයක් ද සිටිනවා.  

පසුගිය සති කිහිපයේ මෙරට සිදුවූ සිදුවීම් ගැන නොයෙකුත් විවරණ තැන තැන කතා වෙනවා. විශේෂයෙන් social media වල. ෆෙඩරල්වාදයේ නැගිටීම, රටබෙදීම, ගෝලිය බලවේග මගින් ශ්‍රී ලංකාවේ අධිකරණ තීන්දුවලට බලපෑම් සිදුකිරීම ආදී බොහෝ කාරණා එහි කතා වෙනවා. ඒවා කොයිතරම් දුරට සත්‍යද  කියන එකට වඩා ඒවා කොච්චර දුරට විචාරශීලිද කියන එක වැදගත් කාරණයක්. අපේ ප්‍රධාන ප්‍රශ්ණයක් තමයි නිදහස්ව සිතන්න පුරුද්දක් නැති කම. අභ්‍යන්තර ගතිකයන් අප අතිශෝක්තියෙන් නැත්නම් හරිහැටි තේරුම් ගෙන ක්‍රියා නොකරනවා වගේම බාහිර ගතිකයන් දිහා අප බලන්නේ සැකයක් හිත ඇතුළේ තියා ගෙන. එහෙම වෙනකොට අවුලෙන් අවුලට පත් වෙනවා. 

අවුරුද්ද අවසානයේ විඩාව නිවා ගන්න අපි ගිය ගමනේදී පළමු වතාවට රත්නපුර සමන් දේවාලයට යන්නට පුළුවන් වුණා. හිතුවට වඩා විශාල පිරිසක් එහි වන්දනාමාන කරන්න පැමිණ ඇවිත් සිටි බව දැක්කා. මල්, පළතුරු ඇරුනහම රසකැවිළි, සෙල්ලම්බඩු ආදී නොයෙකුත් තොරෙම්බල් අලෙවි කරමින් ජීවිකාව සොයා ගන්නා සෑහෙන පිරිසක්ද එහි දකින්න පුළුවන්. ඒ වගේම කණ්ඩායමක් හැටියට ඇවිත් අපට නොතේරෙන ස්ත්‍රෝත්‍ර කියමින් කරන වතාවත් දකින්න ලැබුණේ එහිදි. සබරගමුවේ අතීත කාලයක තිබුණු ශ්‍රී විභූතිය පිලිබඳ අදහසක් දේවාලයේ ගොඩනැගිලි, කැටයම් ආදිය දැක්කහම හිතා ගන්නට පුළුවන්. ප්‍රධාන පාරවල් වලින් එහා මෙහා ගියත් අපි නොගිය තැන් තවත්බොහොමයක් ඇති.

ඔබ අතවූ මල් එකිනෙක පරවී සුළඟේ විසිරෙනු මා දුටුවා

ලංකාවේ කඳුමුදුන් වලින් එතරම් කියවෙන්නේ නැති නමක් තමයි ගොංමොල්ලි කන්ද. මීටර් 2000 ට වැඩි උසින් යුතු කඳු මුදුනක්. පිහිටා  තිබෙන්නේ ඌව, මධ්‍යම සහ සබරගමුව පළාත් මායිමේ. කන්ද අවට නොඉඳුල් උඩරට (වර්ෂා/වියළි) වනාන්තර දකින්නට පුළුවන්. ඊට අමතරව අපට ආගන්තුක වුනත් ඉතාම කෙටි කාලෙකින් විශාල biomass එකක් හදන්න පුළුවන් නිසාම වැඩිපුර පොලවෙන් වතුර උකහා ගන්නා නෙත්කළු පයිනස් වගාවකුත් දකින්නට පුළුවන්. තවත් විශේෂත්වයක් තමයි ලංකාවේ උසම දියඇල්ල වන බඹරකන්ද දියඇල්ල ඇත්තේ මෙම කන්ද ආශ්‍රිතව වීම. කාලෙකට ඉස්සර දකිනකොට වගේ ලොකු දියපාරක් ගලා හැලෙන්නේ නැති වුනත් දියඇල්ල තවමත් සුන්දරයි. හරියට ජීවිතය වගේ. 

පුංචි සුරංගනාවන් සැඟවී ඉන්න වලාවක්

අද ඉල් පොහොය.  උදේ පාන්දර 4 ට ඇහැරුණේ කටින පෙරහරේ සද්දයෙන්. බොහෝ ආනිසංස ලැබෙන බව කියන නිසාදෝ බොහෝ දෙනෙක් කටින පූජා වලට නොයෙක් ආකාරයෙන් සහභාගී වන බව පේනවා. ඒ ගැන නොවෙයි ලියන්න හිතුවේ.

පහේ පංතියට එනකම් මම ගියේ හොරණ නගරයට ආසන්නව පිහිටි කනිෂ්ඨ විද්‍යාලයක බව මම කලිනුත් ලියා ඇති. පාසල අවට තිබූ අප සිත්ගත් නැත්නම් අපේ අවධානයට ලක්වූ ස්ථාන වශයෙන් පාසලේ පිට්ටනිය අසලින්ම ගලා ගිය සහ වැසි දවස්වල පිට්ටනිය වසා ගෙන උතුරා ගිය කුළුපන ඇල නමින් හැඳින්වූ කළුගඟේ අතු ගංගාව, ගල් ඒදඬුගොඩ කන්ද උඩ පිහිටි පල්ලිය, පොකුණුවිට ගලේ පන්සල ආදී තැන් හැඳින්විය හැකියි.

ඒ අතරින් ඒදඬුගොඩ කන්දඋඩ පිහිටි ක්‍රිස්තියානි පල්ලිය අපේ කුහුල වඩාත් වැඩෙව්වා. එයට හේතුව ඉතා උස retaining wall එකක් සහිතව පාර අයිනේ තිබූ ශාලාව ( ශාලාව ඉදිරිපිට ජේසුතුමන්ගේ පිළිරුවක් තිබුණු බවත් මතකයි) සහ එක පැත්තකින් පඩි ගණනාවකින් යුක්ත පඩි පෙළකින් සහ සිග් සැග් ආකාරයට ඉදිවුණු වාහනයක් ගමන් කරන්න පුළුවන් අධික බෑවුමකින් යුතුව ඉහලට ඇදෙන පාරෙන් ලඟා විය හැකි පල්ලියේ ප්‍රධාන ගොඩනැගිල්ල අසලට අපට ඒ දිනවල යන්න නොලැබීම. එය අප විසින්ම හදා ගත් තහනම් කලාපයක් ලෙස තමයි අපට තේරුණේ. වෙනත් ආගමක් ගැන අපේ ආකල්පය ගොඩනැගී තිබුනේ එහෙම වගෙයි. කොහොම වුනත් අපි දෙමව්පියන්ගෙන් හෝ එහි යන්න ඕනා කියළා ඉල්ලූ බවක් මතක නැහැ.

මේ ගුප්තභාවය හන්දාම ඒ වටා නොයෙකුත් අත්භූත කතා ළමයින් අතර ප්‍රචලිතව තිබුණා. ගල්ඒදඹුගොඩ කන්දේ අනෙක් පැත්තේ තම නිවස පිහිටා තිබුණු අපේ පන්තියේ ශිෂ්‍යයකු ඉඳුරාම කිව්වේ පල්ලියේ කඳු මුදුනේ අහස් යාත්‍රාවක් නවත්වා ඇති බව. පල්ලියේ ප්‍රධාන ගොඩනැගිල්ලේ ගෘහ නිර්මාණය එයට හේතු වෙන්න ඇති. අර පුංචි කාලේ සැඟවී තිබුණු ආශාව සන්සිඳුවමින් පල්ලියට යන්න ලැබුණේ මෑත කාලේදී.

පසුව තමයි දැන ගන්නට ලැබුණේ මේ පල්ලිය සාන්තුවරයට පත්කරපු ප්‍රථම කළු ජාතික පූජකවරයා වන Martin de Porres වෙනුවෙන් නම්කර ඇති බව.  මෙම පියතුමා 1579 දී පේරු හිදී උපත ලබා ඇති අතර ඔහුගේ පියා ස්පාඤ්ඤ ජාතික රදලයකු වූ අතර මව පැනමා හි නිදහස ලැබූ වහලියකු බවත් කියවෙනවා.

මෙම පල්ලියේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියා වන්නේ වැලන්ටයින් ගුණසේකරයි. මෙය ලංකාවේ දකින්නට පුළුවන් සම්ප්‍රදායික රෝමානු කතෝලික පල්ලි වලින් සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් බවක් ගන්නවා. වීදුරු සහ කොන්ක්‍රීට් යොදා ගෙන අවට පරිසරයේ හැඩතල හා බද්ධ වෙමින් ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියා ඔහුගේ නිර්මාණ ප්‍රකාශනය ඉදිරිපත් කොට ඇති බව සඳහන් කොට ඇතිවා වාගේම එය අපට හොඳින් බලා ගන්න පුළුවන්.

  (උපුටා ගැනීම් Quarterly Tours No.18, National Trust Sri Lanka, Nilan Coory)

ආලකමන්දා පුරයකි ආදර පුර සඳ දහසක් පායනා

පුංචි කාලේ අපි බොහෝ දෙනෙක් දුම්රියෙන් ගමනක් යන්න කැමතියි. වයසින් මුහුකුරා ගියත් අර පුංචි කාලේ තිබුණු ආශාවල් හිත යට හැංඟිලා තිබිලා එලියට එන වෙලාවල් තියෙනවා. අනෙකුත් ප්‍රවාහන මාධ්‍යයත් එක්ක සංසන්දනය කරන කොට දුම්රියට තිබෙන මේ ආකර්ශනය සඳහා හේතුවන දේවල් ගැන කල්පනා කරන්න වටිනවා. ගුවන් යානයට හෝ මෙම ආකර්ශණය ඇතැයි කියා හිතන්නට බැහැ. කෝච්චියේ දිග සහ ගමනේ ලාලිත්‍ය  හූ හඬ වගේම දුම්රිය හා ඒ හා බැඳුනු යාන්ත්‍රික මෙවලම් ඇස්පනාපිටම පේන්න තිබීම මේ ආකර්ශණයට හේතු වනවා ඇති. රේල් පීලි, යාන්ත්‍රික සිග්නල් කනු, පීලි මාරුකරන උපාංග, දුම්රිය ස්ථාන වල ඇති සංන්නිවේදන උපකරණ ආදී බොහෝ දේවල් අපට මතක් කරන්න පුළුවන්. දුම්රිය මාර්ග වැටී ඇති බිම් කඩවල් සහ ඒ හා බැඳුනු ඉඳිකිරීම් ද විශේෂයි. කඳු හෙල් අතරින් ඉඳිවුණු බිංගෙවල්, පාලම්, දුම්රිය ස්ථාන, නොඉඳුල් වන ගහණයන් වගේම, පොල් වතු, තේ වතු හා එළවලු වගාවන්, දියඇලි ආදී බොහෝ දේවල් ලංකාවේ දුම්රිය මාර්ග හා බැඳී පවතිනවා. පිටරටක ගිය වෙලාවට හෝ එහි කාලයක් ජීවත් වූ විටත් ඒ ඒ රටවල දුම්රිය ගැනත් තිබුණේ මෙවැනිම ඇල්මක් බව මතක් කරන්නට පුළුවන්.

ඊයේ පෙරේදා දවසක මට අහම්බෙන් ලැබුණා පොතක්. නම Essays on Ceylon Railways. කතෘ හේමසිරි ප්‍රනාන්දු. ඉතා රසවත් සහ පර්යේෂණාත්මක පොතක්. ඔහුගෙම තවත් පොත් දෙකක් ගැන තොරතුරු මේ පොත හරහා දැනගන්නට ලැබුණා. ඒ Viceroy Special  සහ The Uva Railway: Railway to the Moon යන පොත් දෙක. කොළඹ තියෙන හැම පොත් කඩයකටම ටෙලිපෝන් කරළා මේ පොත් දෙක හෙව්වත් හම්බ වුණේ නැහැ. මේ පොත් වල කතෘ අද ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයා. අහම්බෙන් ඔහු මුණගැහුණු විට මට ඉතිරි පොත් දෙකම දෙන්න පොරොන්දු වුනා විතරක් නෙමෙයි ඒවා ලබා දුන්නා.

නොකර කතා

කාලෙකින් සටහනක් තබන්න බැරි වුණේ අවිවේකය හන්දාම නොවෙයි. කොහොම වෙතත් දේශපාලනය හැරුණාම වෙන දෙයක් ගැන හිතන එක හොඳයි වගේ. අද දීපවාලී හන්දා නිවාඩු. ඒ හන්දා ගෙදර නැවතිලා අතපසුවූ වැඩ කිහිපයක් කරන්නට හැකිවුණා.

අවුරුදු ගණනාවකට පස්සේ ප්‍රවෘත්ති පත්‍රයකට ලිපියක් ලියන්නට හැකිවුණේ සුමාණ දෙකකට පෙර. එය කියවා ඒ ගැන කිහිප දෙනෙක්ම අදහස් දැක්වූවා. ඒ ගැන උනන්දුවක් තිබෙන අය සිටීමත් සංතෝෂයක්. ඒ අතරින් අනුරාධපුරයේ දී මගේ ආයතන ප්‍රධානියා සහ මගේ පමණක් නොවෙයි අපේ බොහෝ සගයන්ගේ “ගුරු“ (දැනට විශ්‍රාම සුවයේ පසුවන) මේ ගැන ලියා එවා තිබූ අදහස අලංකාරයි.

Very insightful, beautifully crafted, Lessons can learn are ............I am so happy. Hey man, I so this budding capabilities of you 20 years ago. so I gave you freedom to innovate and thought to train you further. I am extremely happy about you. What I invested 20 years ago flowering to  giving fragrance across the country............

ඔහුට ගෞරවයක් වශයෙන් මේ ටික නැවත සටහන් කළේ. එහෙම අවංකව සතුටුවන සහ ගෝලයන්ට මග පෙන්වන රජයේ සේවකයින් සිටීම ඒ තරම් සුළභ සිද්ධියක් නොවන හන්දායි මේ ටික ලියුවේ. අනෙක් දේ තමයි මේ වගේ පුංචි දෙයක් බලලා වුනත් සතුටු වන්න පුළුවන් වීම.

ඉස්සර සමාජයේ කවි කොළ කලාව කියා දෙයක් ප්‍රචලිතව තිබුණු බව ප්‍රසිද්ධයි. 70 දශකය වනවිටත් මේ කලාව වියැකී ගිහින්. එහෙත් රයිගම් කෝරළය වගේ ප්‍රදේශ වල මේ කලාවේ අල්පමාත්‍රයක් හෝ රැඳී තිබුණු බවට සාධක තිබෙනවා. (පසු කාලෙක කවිකොල මොඩනයිස් වෙලා කැසට් පට හරහා බයිලා ලෙස ආවයි කියළා සිතන්නට පුළුවන්.)

හොරණ බස්නැවතුමේ කවිකොල කාරයෙක් උස් හඬින් කියමින් විකුණු කවි කොලයක කවි අපේ බාල සහෝදරයෙකු මතකයෙන් ගෙදර ඇවිත් කියූ හන්දා අපටත් එය කටපාඩම්.

මංගල මුණසිංහ අම්මපා පුදුම                සතා

රිංගුවා ආණ්ඩුව ඇතුලට නොකර          කතා

මේ එහි එක් කවියක කොටසක්. ඒ කියන්නේ පැනිල්ල පටන් අරන් තියෙන්නේ අනාදිමත් කාලෙක පටන් කියන එකයි. (කොල කවි කාරයාත් කවියේ සුගමභාවය, එලිසම ආදිය ගැන දක්වා ඇති සැළකිල්ලත් අපට දකින්නට පුළුවන්.)

Back to roots

සිංගප්පූරුවෙන් අපට පාඩම් උගෙන ගත හැකිද?

නොබෝදා සිංගප්පූරුව සමග අත්සන් කළ නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම සමග සිංගප්පූරුව ගැන බොහෝ දෙනා කතා කරන බව පෙනේ. බොහෝ කණ්ඩායම් මෙම වෙළඳ ගිවිසුමේ වාසි ආවාසි තක්සේරු කරන්නට පෙළඹී ඇත. මේ අතර භාණ්ඩ වෙළඳාම සහ සේවා වෙළඳාම යන අංශ මෙන්ම තවත් බොහෝ අංශ ගැන කතිකාවන්, විවේචන සිදු කෙරෙන බව පෙනේ. මෙම වෙළඳ ගිවිසුම හරහා ප්‍රධාන වශයෙන් සිංගප්පූරු ආයෝජන වැඩි වැඩියෙන් ලබා ගැනීමට මග පෑදෙන බව රජය විසින් පෙන්වා දී ඇත.  

අද සිංගප්පූරුවේ ඒක පුද්ගල නිෂ්පාදිතය ඇ.ඩො.  58000 ක් පමණ වේ. අනෙකුත් බොහෝ සංවර්ධන දර්ශක වලින් සිංගප්පූරුව ලෝකයේ ඉහලම තලයක ඇති බව නොරහසකි. ඉතා කෙටි කලකින් මේ සා විශාල දියුණුවක් ලබා ගත් තවත් ලෝකයේ නැති තරම්ය. එහි පිටුපස ඇති රහස කුමක්ද? සිංගප්පූරුව වර්ග කිලෝමීටර 709 කින් යුතු නගර රාජ්‍යයක් වීමද? එනම් මෙහි ග්‍රාමීය අංශයක් නැත. එසේත් නැත්නම් මානව සම්පත හැරෙන්නට වෙනත් කිසිදු සම්පතක් මෙහි නැතිවීම නිසා අවශ්‍යතාවය (driven by necessity) වැඩිකම හේතුවෙන්  අපේ ව්‍යවහාරයෙන් ගත්කළ නැති වන්නට දෙයක් නැති වීම හේතුවෙන් ගත් යම් යම් ක්‍රියාමාර්ග නිසා ඇතිවූ සංවර්ධනයක් ද?  සිංගප්පූරුවේ සංවර්ධනය ගැන කතා කරනවිට අප බොහෝ විට සඳහන් කරන කරුණක් නම් ලී ක්වාන් යූ අගමැතිතුමා වරක් සිංගප්පූරුව දියුණු කිරීමට ලංකාව උදාහරණයට ගත් බවයි. අප අපගේ අතීත ශ්‍රී විභූතිය ගැන ආඩම්බරයෙන් ප්‍රකාශ කරන මෙම ප්‍රකාශයට තවත් කරුණු එකතු කළ යුතුව තිබේ. එනම් සිංගප්පූරුව ශ්‍රී ලංකාවෙන් පමණක් නොව ලෝකයේ බොහෝ රටවලින් තමන්ට ගැලපෙන දේ ලබා ගන්නට මැලි නොවී ඇකි බවයි.

බොහෝදෙනා  අපේ රටේ ප්‍රතිපත්ති නැති බවට මැසිවිලි නගති. එක අතකට ගත් කළ ප්‍රතිපත්තියක් නැති වීමම ප්‍රතිපත්තියකි. එසේ නම් වරද ඇත්තේ කොතනද? සිංගප්පූරුවේ කියවෙන්නේ ප්‍රතිපත්තිය යනු ක්‍රියාත්මක කිරීමයි ක්‍රියාත්මක කිරීම යනු ප්‍රතිපත්තිය යනුවෙනුයි. එසේ නම් අපේ වරද ඇත්තේ කොහිද? යම් ප්‍රතිපත්තිමය තීරණයක් ගත් කළ එය ක්‍රියාත්මක කරණ සැලසුම පිළියෙල කරනු ලබන්නේ නිලධාරින් නැතහොත් technocrats විසිනි. ඔවුන්හට එය හරිහැටි නොකඩවා ක්‍රියාත්මක කිරීමට තවත් අවශ්‍ය වන්නේ මොනවාද? ආණ්ඩුව මගින් ඒ සදහා නොකඩවා අවශ්‍ය අරමුදල් සම්පාදනය කළ යුතුවේ. ඊටත් වඩා ප්‍රධාන කරුණ වන්නේ ඒ සඳහා නිවැරදි දේශපාලන නායකත්වය ලබා දීමයි.

සිංගප්පූරුව දශක කිහිපයකට පෙර බ්‍රිතාන්‍ය පාලන කාලය තුල හුදෙක් අන්තරාල වෙළඳාම සිදුකරන එනම් ආසියාව තුළ බ්‍රිතාන්‍ය විසින් සිදුකරනු ලැබූ වෙළඳ කටයුතු සදහා සිංගප්පූරුව යොදා ගන්නා ලද බව පැහැදිලිය. (ඒ සදහා ඔවුන් දියුණු වරායක් ඇති කරනු ලැබූහ.) එහෙත් වැසියන්ගේ තත්ත්වය පහත් අඩියක වී ඇත. බෙහෝ අය මුඩුක්කු වල ජීවත් වූහ. බෙහෝ දෙනෙකු පේමන්ට් වෙළෙන්දන් හා බඩු ගබඩා කම්කරුවන් විය. ඒ අනුව නගරය සිංගප්පූරු නදිය දෙපස වර්ධනය වී ඇත. බඩු බෑම පැටවීම ගඟ අවට සිදුකෙරුනු බැවිනි. 1950 -60 දශක වනවිටත් මෙම නදිය සහ අවට අක්‍රමික වර්ධනය හේතුවෙන් ගඟ ඉතා අපවිත්‍ර මට්ටමක පැවතුනි.

කෙසේ වෙතත් ලී ක්වාන් යූ අගමැති තුමා මෙම ගඟ සහ අවට පරිසරය පිරිසිදු කරන්නට තීරණය කර නිලධාරින් හට ඒ සඳහා සැලසුම් සකස් කරන ලෙස දැනුම් දී ඇත. එහිදී ගඟ අපිරිසිදු වන කාරක හඳුනාගැනීමට, ඒවාට ප්‍රතිකර්ම කිරීමට, අදාල ජනතාව නැවත පදිංචි කිරීම ආදී ක්‍රියාකාරකම් රාශියක් සිදු කරන්නට සිදුවී ඇත. එහෙත් වඩා අමාරු කාර්ය නම් මිනිසුන්ගේ එකඟතාවය ලබා ගැනීමයි. එය සම්පුර්ණයෙන්ම දේශපාලන අධිකාරිය විසින් භාර ගන්නා ලදී. මේ සඳහා අවුරුදු දහයක කාලයක් ගතවී ඇත. මෙම ප්‍රෙද්ශයේ තිබූ ප්‍රධාන අපවිත්‍රකාරකයක් වූ ඌරන් ඇති කරන කොටු නවත්වා දැමීම හේතුවෙන් අදාල ප්‍රජාව රජයට විරුද්ධ වූ බව කියන අතර අදටත් එම ප්‍රෙද්ශයෙන් එම පක්ෂයට දිනීමට නොහැකිවී තිබේ. එය එම රජයට නිවැරදි ප්‍රතිපත්තියක් ක්‍රියාවට නැවීම නිසා ගෙවන්න වී ඇති දේශපාලන මිළ වේ.

සිංගප්පූරුව විශාල වශයෙන් පරිවර්තනයකට ලක්වූවද දියුණුවට පෙර එහි පැවති සමහර අංග නවතාවයෙන් යුතුව පවත්වාගෙන යාමට රජය දිරි දී ඇති බව පෙනේ. road hawkers ලා වෙනුවට හෝක් සෙන්ටරිස් ඇති කර තිබේත ඒවායේ සාපේක්ෂව අඩු මිළකට ආහාරපානාදිය ලබා ගත හැක.

සිංගප්පූරු රජය ඇති කොට ගෙන ඇති ප්‍රධානම ජයග්‍රහණය නම් මිනිසුන්ගේ විශ්වාසය දිනා ගැනීමට හැකිවීම මෙන්ම වර්ගවාදය තුරන් කොට සමාජ සුසංගතියක් ඇති කර ගැනීමයි. (මතු සම්බන්ධයි)

ඝරසර්ප (snake)

අද හජ්ජි උත්සවය හන්දා රජයේ නිවාඩු. ඒ හන්දා චිත්‍රපටයක් බලන්න යන්න හිතුවා. ජයන්ත චන්ද්‍රසිරි නිර්මාණකරුවා ගැන පැහැදීමක් ඇති හන්දා දෙපාරක් හිතනනේ නැතිව අපි ගියේ ඝරසර්ප (snake)  බලන්න. අලුත් ආරක වෙග්ම කලාත්මක චිත්‍රපටයක්. පිරිසිදු ආදරයක් (?) , කළු කුමාරයා, බලි තොවිල් වගේම ක්‍රිස්තියානි පල්ලියේ සහ  සිංහල දෙමල සංස්කෘතිනුත් චාරිත්‍රත් කදිමට මිශ්‍ර කරන්නට නිර්මාණකරුවා සමත් වෙලා තියෙනවා. මානසික ව්‍යාකූලත්වය පිළිඹිඹු කරන්න අධ්‍යක්ෂවරයා යොදා ගෙන ඇති උපක්‍රම සමහර ප්‍රේක්ෂකයින් වැරදියට තේරුම් ගන්නත් ඉඩ තියෙයි. උදාහරනයක් හැටියට බොහෝ තැන්වල දෙබස් පරයා පරිසරයේ ශබ්ද නැගී සිටිනවා. කෙනෙක් එය ශබ්ද පරිපාලනයේ දුර්වල කමක් ලෙස තේරුම් ගන්න පුළුවනි.

හැමදාම වගේ අපි චිත්‍රපටය බලන්න ගියේ කළුතර සිනමා හලට. අද‍ ගෙදර එක සාමාජිකයෙක් ආවේ නැහැ. පසුගිය මාස කිහිපයේ අපිට සිනමාහලට යන්න බැරි වුනේ හැමෝම කැමති චිත්‍රපටයක් තිබුනේ නැති හන්දා. සිනමාහලේ සේවකයින් අපව දැන් හඳුනනවා කියලා අපි හිතුවේ නැහැ. එහෙත් අනිත් පුතා අද නැත්තේ මොකද කියලා අහන කොටයි අපට ඒක තේරුණේ. කෙසේ වෙතත් අද නම් සාමාන්‍ය සෙනගක් චිත්‍රපටය බලන්න ඇවිත් හිටියා. 25 ක් 30 ක් වගේ ගානක්.

කෙසේ වෙතත් ආයිමත් යටකිවු මාතෘකාවට අවොත් ගමේ කඩේකට ගියත් වෙනත් තැනකට ගියත් බොහෝ දෙනෙක් ඇයි හොඳයි කම් පවත්වන්න උනන්දු වනවා. මම කුකුළුමස් ගන්න යන කඩේ හිටිය තලත්තෑනි කාන්තාව, මගේ ගෙදර සහ නෝනා කවුද ආදී දේවල් පවා අහන්න පටන් ගත්තහම මම ඒ කඩේට යන එක නවත්වලා දැම්මා. පාරිභොගිකයන් සමග ඇයි හොඳයිකම් පැවැත්වීමේදී තමන්ගේ සීමාව නොදැනීම නූගත්කමද නැත්නම් වෙනින් මොකක් හරිද කියා මම දන්නේ නැහැ. තවත් එක කඩේකදී මගේ උප්පැන්න සහතිකයත් ඕනද කියලා අහන්න මට සිද්ධ වුණා. ගම්වල ඉන්න කොට එහෙම වෙන්න ඇති. එහෙම බැලුවහම අපි ගැමියෝ කියලා හිතාගෙන හිටියත් ඒක වැරදියි.  

අගෝස්තු

ඔගස්ටස් විනයාගරත්න ගැන කලින් ලීයූ බව මතක් වුණාමයි තේරුණේ අගෝස්තු මාසය ලැබුවා කියන එක. මාස දහයක්ව තිබූ කැලැන්ඩරයට ජූලියස් සීසර් ජූලි මාසය එබ්බුවාට පස්සේ ඊළඟට පැමිණි ඔගස්ටස් සීසර්ටත් මාසයක් ඇති කරන්න හිතිලා අගෝස්තු මාසය ඇතුලත් කළ බවයි කියවෙන්නේ. සිංහලෙන් නම් මේ නිකිණි මාසය. නිකිණි මාසය හා බැඳී තියෙන්නේ නිකිණි වැස්ස. මට තේරෙන විදිහට ඒකෙන් කියවෙන්නේ  අකලට බට මහ වරුසාවක් ගැන. දවස් කීපෙකට පෙර එහෙම වැස්සක් වැටී තිබුණා. කර්කශව වියළී ගිය පරිසරය එකපාරටම ප්‍රානවත් වුණු බව පෙනුනා.

දුම්රිය සේවකයින්ගේ වැඩ වර්ජනය හන්දා ජන ජීවිතයට සෑහෙන බලපෑම් සිදුවුණා. මේ රටේ ආයතන වල සහ රජයේ සේවකයින් වැඩි හරිය තමන්ගේ සේවා ස්ථානයෙන් ඈත ගම් නියම් ගම් වල සිට පැමිණෙන එහෙම නැත්නම් රට පුංචි හන්දාම සේවා ස්ථානය නිසා නවාතැන තාවකාලිකව හෝ වෙනස් කරන එක තේරුමක් නැහැ කියලා හිතන අය හන්දා මේ වගේ වර්ජන සෑහෙන ප්‍රශ්ණයක් වන බව පේනවා. දුම්රිය නැති වන කොට පාරේ වාහන වැඩි වුණා. මේ වැඩ වර්ජනය හන්දා වැඩියම කරදරයට පත්වුණ කට්ටියක් තමයි මෙවර උසස්පෙළ විභාගය ලියන දරුවන්. උඩරට දුම්රිය මාර්ගයේ රඹුක්කනත් කඩුගන්නාවත් අතර පිහිටි ඉහල කෝට්ටේ හෝ බලන වගේ තැන්වල ළමයින්ගේ ප්‍රධාන හෝ එකම ප්‍රවාහන මාධ්‍ය දුම්රිය කියා හිතන්න පුළුවන්.

කල්පනා කරලා බලන කොට මේ රට බෙහොම අපූරු රටක්. අපිට පොතක් පතක් ගන්න කියවන්න පුළුවන් වෙලාවට පුස්තකාල වහලා. අපිට බැංකුවට යන්න පුළුවන් වෙලාවට බැංකු වහලා. වැඩ ඉවර වෙලා එලියට බහින කොට කඩ ඹක්කොම වහලා. සුපර් මාර්කට් නම් රෑ එකොලහ පමණ වෙනකන් ඇරලා තියෙනවා. සියළුම දුම්රිය ස්ථාන වල වේදිකාවන් පැමිණෙන පුංචිම දුම්රියටත් වඩා දිගින් අඩුවට ඇති රටවල් තවත් තියේද කියා හොයා බලන්න වටිනවා. සාරි ඇඳගත්තු කාන්තාවන් පවා වේදිකාවක් නැති බිමට පඩි දිගේ අමාරුවෙන් බැහැලා ලඟ ඇති යකඩ වැටෙන් උඩට පැනලා පාරට එන එක උදේට ගාලු පාරේ සාමාන්‍ය දසුනක්. මේ ලිස්ටුව තව බොහෝ දිගට ලියන්න පුළුවන්

මඩ හෝදා ගමු

මම උසස් අධ්‍යාපනය ලැබුවේ කෘෂිකර්ම විෂයෙන්. ඒ හන්දා කෘෂිකර්මය ගැන යම් දැනීමක් ඇති කියලා කියන්න පුළුවන්. කොහොම හරි අපේ ගෙදර තුන් දෙනක්ම උසස් අධ්‍යාපනය ලැබුයේ කෘෂිකර්ම විෂය ධාරාවෙන්. කෘෂිකර්මෙයන්ම රැකියාවත් කරන්න මුලින්ම උත්සාහ කළත් ඒය හරිගියේ නැහැ. බොහෝ වෙලාවට විෂය දැනුම  කෙසේ වෙතත් සුදුසුකම් වල නොගැලපීමක් තිබුණා. ඒක්කෝ වැඩියි නැත්නම් මදි.

පුංචි කාලේ ඉඳන් කෘෂිකර්මය අපට දුර වුනේ නැහැ. තාත්තා හැමදාම වගේ කුඹුරු වගාවක් කළා. ඊට අමතරව අම්මලාගේ ගමේ හේන් සහ උඩරට එළවලු වගාව ජයටම කෙරුනා. මේ අතරතුරේ අපි මල් පාත්තියක් ඉඳලා හිටලා එළවලු පාත්තියක් හැදුවා මතකයි. මේ වෙලාවේ මතක් වුණේ පිටරට ගිය සගයෙකුගේ අත්දැකීමක්. ඒගොල්ලන් ගිය පුහුණුවේ විවිධ රටවලින් ආ අය සිටි අතර ලෝකයේ රස්සාවල් වෙනස්වෙමින් යන හැටි සම්බන්ධ පාඩමකදී ගුරුවරයා කිව්වලු තමන්ගේ දෙමව්පියන් ගොවිතැනේ සිටි අය පැත්තකට අයින් වෙන්න කියා 30ක් විතර හිටපු කණ්ඩායමේ දෙතුන් දෙනෙක් අයින් වුනාලු. ඊළඟට සීයා හෝ ආච්චී. එතකොට දහයක් පහලොවක් විතර අයින් වුනාලු. ඹය විදිහට පරම්පරා හතරක් පමණ පස්සට යන විට කවුරුත් ඉතුරුවී නැහැ. ඒ කියන්නේ මේක දියුණු රටවලුත් ඇතුළුව ලෝකෙම ධර්මතාවයක්. තවදුරටත් කෘෂිකර්මය සපයන රැකියා ප්‍රමාණය 26% දක්වා දැන් අඩුවී තිබෙනවා.  දල දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස කෘෂිතර්මය දැන් පෙන්වන්නේ 6.9% ක් (කර්මාන්ත 26.8% සහ සේවා 56.8% ඉතිරිය බදු)

පසු කාලෙක ගොවිජන සේවා දෙපාර්තමේන්තුවේ ප්‍රදේශීය නිලධාරියෙක් විදියට අවුරුද්දක් වැඩ කරද්දි උගෙන ගත් දේවල් යම් තරමකට හෝ යොදවන්න පුළුවන් වුණා. එහෙත් පසුව ආපු රස්සාව (දැන් ඉන්න) කෘෂිකර්මයෙන් තරමක් දුරයි. කෘෂිකර්මයට අදාල සේවා ස්ථානයක වැඩ කරන්න පුළුවන් කමක් තිබුනත් එයට අවස්ථාවක් ලැබුනේ නැහැ. ඒ අතර තුරේ කෘෂිකර්ම සේවයට බැඳෙන විභාගය සමත් වුනත් ඒ වන විට අළුත් රස්සාවේ යම් දුරක් ගොස් තිබූ හන්දා එය වෙනස් කරන්න හිතුවේ නැහැ.

ඊයේ පෙරේදා අපේ ගෙවත්තේ මිරිස් පාත්තියක් හිටවුවා. සතියේ දින වල වතුර දාන්න ක්‍රමයක් නැති හන්දා ඒක වේලිලා ගියා. ඒකට පොහොරක් හැටියට වේලුනු ගොම දාන්න යන කොට ඒක වැලැක්වූයේ ගමේ ඉන්න උදව්වට එන වැඩිහිටියෙක්. ඒ හරහා කොළ කොඩවීමේ රෝගය ඇති වන හන්දා මිරිස්වලට ගොම දාන්න එපා කියළා ඹහු කිව්වා. ටිකක් කල්පනා කරන කොට ඒක හරි කියළා හිතුන හන්දා ගොම දැම්මේ නැහැ. ඊළඟට හදපු බණ්ඩක්කා පාත්තියට වසුනක් ලෙස ග්ලිඩිසීරියා කොල දමන්න යන කොට ආයිමත් අර වැඩිහිටියා එපා කිව්වා. ඒ කොල යට එකතු වන පළගැටියන් පුංචි පැල කා දමන හන්දා. ඒත් වසුනක් විදිහට පිදුරු දානවාට ඹහු විරුද්ධ වුණේ නැහැ.

ආපහු මුල් කාරනයට ආවොත් කෘෂිකර්මය කරපු බොහෝ දෙනෙක් අපේ කාර්යාල වලත් ඉන්නවා. ඒ කියන්නේ උසස් අධ්‍යාපනය හැටියට කෘෂිකර්මය කරළා වෙනත් ක්ෂේත්‍ර වල රැකියා කරන අය බොහෝ ගණනක් ඉන්නවා. ඒ කාරනය දැන දැනත් තව තවත් වැඩි වැඩියෙන් උසස් අධ්‍යාපන අවස්ථා මේ ක්ෂේත්‍රෙය් වැඩි කරනවා දකින්නට පුළුවන්. ඒක හරියට අපේ රටේ රජයේ සේවය වගේ. දැනටත් ඉන්න ගාන වැඩි බව දැන දැනත් අළුත් කාඩර් හදනවා. ඒක එක පැත්තකින් සුබසාධන ක්‍රමයක් හැටියටයි පිළිගන්නේ. ඒක ඉතාම වැරදි සුභසාධන ක්‍රමයක් බව හිතන්න හේතු ඹ්නාතරම් තියෙනවා. ඒත් මේකට බොහෝ දෙනා කැමතියි.

නවාතැනින් ඇය යනවා

පසුගිය ඉරිදා අපි හොරණ කළුතර නැත්නම් හොරණ මතුගම පාරේ බැල්ලපිටියට එහායින් යාලගල හන්දියට කිට්ටුවෙන් තියෙන වැලිකැටැල්ල පන්සලට ගියා. ඒ පන්සලට අවුරුදු කිහිපයකට පෙර එක වරක් ගියේ එහි විහාරගෙයි ඇති නුවර යුගයට අයත් බිතුසිතුවම් රෙකෝඩ් කරගන්න. මෙවර එහි ගියේ අසල ඇති රෙමුණ වැවේ පැලසිටුවීමේ ව්‍යාපාරයකට පැමිණි තරුණ පිරිසකට සහය වන්නට. මීට පෙර රෙමුණ වැවට මම ගිහිනි තිබුණේ නැහැ. රයිගම වටා ඇති වැව් කිහිපය ඇරුණහම මේ ප්‍රෙද්ශයේ ඇති විශාලම වැව හැටියට මෙය හඳුන්වන්න පුළුවන්. පන්සලේ ලොකු හාමුදුරුවන් සමග සෑහෙන වෙලාවක් කතා කරන්න ඉඩ ලැබුණා. අපේ තාත්තා පන්සලේ හිටපු නායක හාමුදුරුවන්ගේ කළ්‍යාණ මිත්‍රයකුව සිටි බවත් දැනගන්නට හැකිවුණා. 1988 අවුරුද්දේ දී ඒ හාමුදරුවන්ට සංඝනායක පදවියක් ලැබූ අවස්ථාවේ පළකර ඇති සඟරාවේ තාත්තාගේ ලිපියක් පලවී තිබුණා.

එහිදී තවදුරටත් දැනගන්න ලැබුණේ වැව ආශ්‍රිතව අයියනායක දේවාලයක්ද තිබෙන බවයි. සාමාන්‍යෙයන් අයියනායක දේවාල වියළි කලාපයේ වැව් ආශ්‍රිතව ඇති අනිවාර්ය අංගයක්. ඒ අනුව මේ වැව අනුරාධපුර යුගය දක්වා දිවෙන අතීතයක් ඇති එකක් යැයි අනුමාන කරන්නට පුළුවන්. වැව වටේටම ඇත්තේ කඳු පන්තියක්. වැව් කණ්ඩියේ පඳුරු ආදිය වැවී තිබුණත් අවට පරිසරය ඉතා අලංකාරයි.

මේ තරුණ කණ්ඩායම කුඹුක්, මී යන ගස් වර්ග තමයි සිටවූයේ. තමන්ගේ නිවාඩු දිනයක්ද කැප කරගෙන මුදල් පවා අතින් වියදම් කරගෙන මේ කරන වැඩේ හොඳයි. ගමේ තරුණයින් සහ වැඩිහිටියන් කිහිප දෙනෙක්ද මෙයට සහභාගී වුණා. මේ වැව අසලට විවිධ පැති වලින් තරුණ කණ්ඩායම් එන බව පෙනෙන්න තිබුණා. එක කණ්ඩායමක් ඇවිත් තිබුණේ පරිසරය ආශ්‍රිතව ඡායාරූප ගන්නට. අනෙක් කණ්ඩායම විනොදයට. මෙහෙම එන සමහර කණ්ඩායම් විසින් ඉතිරි කරගොස් තිබූ බියර් කෑන්, අරක්කු බෝතල් සහ පොලිතීන් අවට පරිසරයේ දකින්නට පුළුවන්.

අපේ පාසල් සහ නේවාසිකාගාර මිත්‍රයකු ද වන ප්‍රවීන ගීත රචකයකු වන ධම්මික බණ්ඩාර සමග අල්ලාප සල්ලාපයේ යෙදෙන්නට අවස්ථාව ලැබුණා. ඔහු ගේ ඉතා ජනප්‍රිය වූ ගීතය තමයි හන්තානට පායන හඳ. පේරාදෙනිය හා බැඳුනු ගීත බොහොමයක් තියෙනවා. ප්‍රෙමකීර්ති ලියපු මේ නගරයත්, අමරදේවයන්ගේ  හන්තානේ කඳු මුදුන සිසාරා ඉතා ජනප්‍රියයි. ඒ අතරින් ධම්මිකගේ ගීතය අපූර්වත්වයකින්  යුතුයි කියන්න පුළුවන්. මේ ගැන හිතනකොට දැනට ඇහෙන්නේ නැති සින්දුවක් මතක් වුණා. ඒ තමයි නවාතැනින් ඇය යනවා වරම් ලබා සරසවියක. ඒකේ තේමාවත් බොහෝ දුරට ලඟයි.

මල්සර දුනුවර ළමැද හොවාලා....

බෙහෝ දෙනෙකුට අමතකවී ගිය අපේ ගීත රචකයෙක් තමයි ඔගස්ටස් විනයාගරත්න. විශේෂයෙන් සිංහල ච්ත්‍රපට ගීත ඉතිහාසයේ අළුත් පිටුවක් පෙරළු ගීත රචකයෙක් ලෙස ඔහු හැඳින්වීම නිවැරදි යැයි කියා හිතෙනවා. 70 දශකයේ ජනප්‍රිය වූ මැද මාවතේ චිත්‍රපට වල ඇතුලත් වුණු නැවුම් ගීත ඔහුගේ නිර්මාණයන්. එම ගීත මගින් ඒ චිත්‍රපට වල හැඩයටද සෑහෙන බලපෑමක් කළා. සිංදු 12-15 ක් තිබුණු තත්ත්වයෙන් වෙනස්වීමත්, පාටි හෝ නැටුම් අවස්ථා ඔබ්බවා සිංදු එක් කිරීමත් වෙනස් වුනේ මේ හරහා. අන්තර්ගතය ගත්තත් අවස්ථා සම්බන්ධ වලින් ඉවත්වී කතා තේමාව ආමන්ත්‍රණය කරන ගීත ප්‍රධාන වශයෙන් එක්වුණේ මේ කාලේ.

මේ ගීත වලට උදාහරන ලෙස ගඟ අද්දර චිත්‍රපටයේ විජය කුමාරතුංග ගායකයකු ලෙස දොරට වඩින ගීතය වූ “ගඟ අද්දර මා” සහ “රන් ටිකිරි සිනා” ගීත, අහසින් පොළවට හි “උපුල් නුවන් විදහා” , සීතා දේවි චිත්‍රපටයේ “නිම් හිම් සෙව්වා”  අපරාධය හා දඩුවම චිත්‍රපටයේ මිහිරෙන් මා දිනු බාල ලදුන්” වැනි ගීත හඳුන්වන්න පුළුවන්.  

අද දිනයේ දැවෙන මාතෘකාවකට අවොත්, තෙල් මිල ආණ්ඩුව විසින් විශාල වශයෙන් - ඒ කියන්නේ පෙට්රල් ලීටරය රුපියල් 160 ගානකට තිබුණු එක 117 අඩු කරලා ටික කාලයකට පස්සේ 137 ට වැඩි කලාම ඇතිවුනේ විශාල ආන්දෝලනයක්. ඒක දෙගුන තුන්ගුනයත් වුනේ දවස් කිහිපයකින් එය 147 ට වැඩි වුනාම. මේක තවත් විහිලුවක් ගානට ගියේ ඒක ආයිත් 137 ට අඩු කරන්න උත්සාහ කරළා නැවත තීරනය වෙනස් කිරීම නිසා. ඩීසල් හා පෙට්රල් මිල එක් වරම වැඩි කළාම ඇති වන ප්‍රථිඵල අතර මහජනතාවට බලපාන ප්‍රධාන ප්‍රශ්න වන්නේ බස් ගාස්තු වැඩිවීම, පාසල් ළමුන්ගේ වෑන් ගාස්තු වැඩිවීම, ඩීසල් යොදාගෙන ශක්තිය නිපදවා කෙරෙන අනෙකුත් සේවා වල මිලත් ඉහල යනවා. ඉන්ධන ආනයනය කරන රටක් හැටියට අපේ ඉන්ධන මිල සාපේක්ෂව ඉහල (ආණ්ඩුවේ බදු ද ඇතුලත්ව) මට්ටමක පැවැතීමත් හදිසි මිළ උච්චාවචන සිදුවීමත් දිහා සමාජය බලන්නේ රජයේ නොහැකියාවක් විදියට. දියුණු ඉහළ ආදායම් ලබන රටකට වඩා මේ ප්‍රශ්ණය දිහා ටිකක් වෙනස් විදිහකට බලන්න අවශ්‍යයි. Cross subsidy කරළා හෝ සමාන ක්‍රමවේදයකින් මිළ යම් ස්ථාවර තත්ත්වයක තියා ගැනීම අවශ්‍යයි. රජයක් හැටියට මහජනතාවලේ අප්‍රසාදයට පත් වන්නේ මේ විදිහට එදිනෙදා මිල වෙනස් කළාම. එක පාරටම විශාල ගණනකින් මිල වැඩි කර හෝ සෑහෙන කාලයක් එසේ පවත්වා ගැනීමෙන් අඩුවෙන් බැනුම් අහගන්න පුළුවන්. වෙනත් මාතෘකා කරපියට ආවාම තෙල් මිල ඉක්මනින් අමතකවී යන හන්දා.  

සංහිඳියාව

අපේ පන්සලේ ලොකු හාමුදුරුවන් සමග සෑහෙන වෙලාවක් කත කරන්න ලැබුණා. මෑතදී මම ගිය මිල්ලනියේ යොජිත කර්මාන්ත කලාපය ගැනත් උන්වහන්සේ විමසුවා. ඇත්ත වශයෙන්ම මම මිල්ලනියේ ඒ පැත්තට මීට කලින් ගිහින් නැහැ. ඉස්සර පානදුරයේ හො බණ්ඩාරගම සිට මානාන කියලා බස් එකක් වැඩ කළා. දැන් එය වැඩ කරන්නේ නැහැ. අපි මිල්ලනියට ගියේ ඒ මානාන පාරේ. ඉතාම අබලන් වූ පාරවල් සහ පාලම් බෝක්කු තමයි දක්නට ලැබුණේ. බොහෝ කාලයකින් ඒ පැත්තට සංවර්ධනයක් වී නැති බවයි පෙනුනේ. රබර් අක්කර දෙසීයයක් පමන එළිකර වුවත් කර්මාන්ත කලාපය මගින් ප්‍රෙද්ශයට සංවර්ධනයක් ලැබේවි. ප්‍රධානම දේ තමයි දක්ෂිණ අධිවේගී මාර්ගයෙන් අන්තර් හුවමාරුවක් ලැබීම. එමගින් මෙහි ඉඩම් වටිනාකම පවා දැන් සිටම වැඩි වන්නට පටන් අරන්. ඉස්සර කාලයට වඩා මිල්ලනියට සිදුවී ඇති ප්‍රධාන වෙනස නම් බණ්ඩාරගමින් කැඩිලා නව ප්‍රෙද්ශීය ලේකම් කාර්යාලයක් ලැබීම.

මීලඟට හාමුදුරුවන් කතා කළේ ජාතීන් අතර සංහිදියාව ගැන. ඒ සම්බන්ධ උදාහරණ දෙකක් හාමුදරුවන් කිව්වා. එකක් තමයි උන්වහන්සේ අනුරාධපුරයේ පාසලක උගන්වන්නට අළුතින් ගියහම වුනු සිද්ධියක්. පාසලේ මුල් ගුරුවරයා සහ තවත් ගුරුවරියක් තතෝලික අයයි. ඒත් බෞද්ධ කිසි කෙනෙක් හාමුදුරුවන් සමග කතා කරන්නට හෝ ඇවිත් නැහැ. අර ගුරුවරිය පමණක් උන්වහන්සේව සමීපව ඇසුරු කර තියෙනවා. කොටින් කිව්වොත් හැමදාම උදේට හාමුදුරුවන්ගෙන් උදේට දානේ වළඳලාද කියලා අහලා නැත්නම් තමන්ගෙනා කෑම පිලිගැන්වූවාලු. පසුවනවිට අනෙක් ගුරුවරුන්ද හාමුදුරුවන් සමග කතා කලාට අර ගුරුවරිය එක්ක තිබුණු කිට්ටු යාලුකම දිගටම තිබුනාලු.  බොහෝ දෙනෙක් ඒ දිහා වපර ඇහින් බැළු නමුත් හාමුදුරුවන් කීවේ ඒ හිතවත්කම අදටත් තියෙනවා කියළා.

මීලඟ කතාව  2002 දී ඇති වුණු සටන් විරාම කාලෙදි හාමුදුරුවන් තවත් හාමුදුරු පිරිසක් එක්ක  යාපනයට ගිය ගමනේදී සිද්ධියක්. ගමන් කරපු පිරිස කිලිනොච්චියට ලඟා වන විට දවල් 12 යි. ඒ හන්දා කිලිනොච්චිය නගරයට සමීපව කුඹුරක් අසල පැවති නිවසක් දැක කෑම සඳහා වතුර ටිකක් ඉල්ලා  ගැනීමේ අදහසින් එහි නතර කල පසු එහි සිටි වැඩිමහලු කාන්තාව සහ විශේෂයෙන් ඇයගේ එකොලොස් හැවිරිදි මිනිපිරිය හාමුදුරුවන්ට ජලය ලබාදී ඉතා කරුණාවෙන් සැලකුව එක උන්වහන්සේට තාමත් මතක බවයි පැවසුවේ. ඇයට වතුර ගෙන ඒමට නිවසේ සිට සෑහෙන දුරක් ඇවිදින්න වුනු බව පැහැදිලිව දකින්න තිබුණු බවත් හාමුදුරුවන්ට මතකයි. ඒ අය අතරින් මිත්තනියට පමණක් තරමක් සිංහල කතා කරන්න පුළුවන් වී ඇත්තේ ඇය නුවර පැත්තේ වත්තක වැඩ කර ඇති හන්දා.

හාමුදුරුවන් ඊට පසුව යන ගමනකදීත් මේ ගෙදරට ගොඩ වුනාම අර ළමයාට උගන්වන්න අරන් යන්න කියළා ඇයගේ දෙමව්පියන් ද කිව්වත්  නීතිමය ප්‍රශ්ණ උඩ එය අමකත කර දමන්නට සිදුවුණු දෙයක්. මේකෙන් හාමුදුරුවන් කියන්නට හැදුවේ දෙමල සහ සිංහල මිනිසුන් අතර කොයි තරම් විශ්වාසයක් තියනවාද කියන එකයි. හාමුදුරුවෝ මට කිව්වේ අදට හරි ඒ ළමයා සොයා ගන්නට ලැබුනොත් උදව්වක් කරන්නට කැමැත්තෙන් සිටින බව.

අහඹු සිතුවිලි

රාමසාන් හන්දා පසුගිය සිකුරාදා රජයේ නිවාඩු. එදා ගොම්මන් වෙලාවේදී බටහිර අහස දිහා බැලුවහම සඳ පලුව තනිතරුව හොඳින් දැකගන්නට ලැබුණා. වෙසක් පෝයට පුන් සඳ පෑයුවාම බෞද්ධයින්ට දැනෙන හැඟීමට සමාන හැඟීමක් ඒ අහස දැක්කහම මුස්ලිම් භක්තිකයන්ටත් දැනෙනවා ඇති.

ඊයේ පෙරේදා දවසක මගේ නිම්වළලු පොතේ එළි දැක්වීමට ආපු මගේ හිත මිතුරෙකු නැවත මතක් කළ කරුණක් ලියන්නට හිතුණා. එළි දැක්වීම අතරතුරෙදී පොතේ පිටු හරහා කියවීමට පස්සේ යාළුවෝ කීපදෙනෙක් කතා කළාලු මේ වගේ හෝ ඊට වඩා හොඳ කයි කතන්දර නම් දහස් ගණනක් ඒ ගොල්ලන්ට කියන්නට පුළුවන් නේද කියා. ඒත් පොත ගෙදර ගිහින් පැත්තක දාලා තියෙන කොට ඒ අතට අරගෙන කියවපු වෙනත් කිහිප දෙනෙක් කිව්වලු පොතේ කතුවරයා හමුවෙලා කත කරන්න කැමතියි කියා. මගේ මිත්‍රයා කිව්වේ ඊට පස්සේ තමයි ඔහු පොත සම්පූර්ණයෙන්ම කියෙව්වේ මෙන්ම එදා කතා කරපු කිසිම කෙනෙක් තවම පොතක් ලියන්න හිතුවේ වත් නැහැ කියළා. නිම් වළලු සාර්ථක නිර්මානයක් ද නැත් ද යන්න ගැන මට කල්පනා වෙන්නේ නැහැ. ඔලුවේ තිබුණු දේවල් ටිකක් නිදහසේ පිටට පැන්නා එච්චරයි. මේ ලියවිල්ලත් ඒ වගේම ව්‍යායාමයක්. එවැනි දෙයක් කාලයක් දිගටම පවත්වා ගැනීමත් එක්තරා අභියෝගයක්.

කාලෙකට පස්සේ ඉංග්‍රීසි නවකතාවක් කියවන්න ගත්තා.  Edith Wharton ගේ Ethan Frome ශතවර්ෂයකට පමණ පෙර ලියවුණු කතාවක් වුනත් හදවතට බොහොම කිට්ටුයි. තාම ඉවර නැහැ. දැන් කියවෙන පොත් වල ඇති ප්‍රධානම ගුනය තමයි කෙටි වීම.  ඉස්සර වගේ යුද්ධය හා සාමය හෝ ඇනා කැරනිනා වගේ දීර්ඝ නවකතා දැන් කියවෙනවා අඩුයි. ලඟදී කියවන්න ගත්ත Mo Yan  ගේ  Red Sorghum  කියවීම අතරමග නැවතුනා.

පාසලේ අපි උසස් පෙල ලියපු අවුරුද්දේ සගයන් ගෙන් සැදුනු whatsapp group එකක් තියෙනවා බොහොම ක්‍රියාකාරී. ඒකේ වැඩියම ඉන්නේ පිටරටවල පුරවැසිභාවය ලැබූ සහ දීර්ඝ කාලිනව පිටරට වෙසෙන සගයන්. ඔවුන් දිවා රෑ නොබලා එහි සටහන්, පින්තූර සහ නොයෙකුත් විහිළු දමනවා. හුඟක් වෙලාවට ඒවා කියවීම කම්මැලි සහගත වුනත් හිටපු ගමන් අපට අමතකව ගිය යාළුවන් සහ සිද්ධි මතක් කිරීම වැදගත් දෙයක්. ඒ අතරින් එකක් සඳහන් කලොත් අපේ පාසලට අල්ලපු ඉඩමේ තිබුණු මැක්වුඩ්ස් සමාගමේ ඉඩම් රජයට පවරා ගෙන එහි පාසල් ක්‍රීඩාපිටිය තැනීම සඳහා බිම බුල්ඩොසර කරන වෙලාවේ කෝට්ටේ යුගයට අයත් යැයි සිතිය හැකි කාසි සහිත මුට්ටි ගණනාවක් හමුවීම සඳහන් කරන්නට පුළුවන්. ඒවා නියම පාරේ ගියාද නැත්නම් හොර පාරේ ගියාද කියන එක ගැන අපට එදා අවබෝධයක් තිබුණේ නැහැ. කොහොම වුනත් වැදගත් දෙයක් වන්නේ පාසල පිහිටි පරනවාඩියේ බිම තවත් බොහෝ ඉතිහාස රහස් සඟවා ගෙන සිටිනවා කියන එක.  

සංවර්ධනය

මේ දිනවල උණුසුම් මාතෘකාවක් වී ඇත්තේ රජය සිංගප්පූරුවත් සමග අත්සන් තැබූ නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම. ඒ සඳහා කෙරෙන විවේචන බොහොමයක් පිටුපස ඇත්තේ පටු දේශපාලන අරමුණු. මීට අමතරව මගේ උගත් මිත්‍රෙයක් කිව්වේ හිටපු මහබැංකු අධිපති සිංගප්පූරු වැසියකු හන්දා ඔහු ගැන එල්ලවී ඇති බැඳුම්කර චෝදනා සලකා බැලුවහම සිංගප්පූරුවත් එක්ක කැත නැතුව වෙළඳ ගිවිසුම් ගහන්නේ කොහොමද කියලා. මේ වගේම මීට පෙර අත්සන් කර ඇති පකිස්තානු සහ ඉන්දියානු ගිවිසුම ගැනත් මේ වගේම නොයෙකුත් චෝදනා එල්ලවී ඇති බව නිලධාරීන් කියනවා. මූලධර්ම වශයෙන් ගත්තහම මෙරට දියුණුවක් ඇති තර ගත හැකි වන්නේ විදේශ වෙළඳාම හරහායි. ඒ සඳහා වැඩි වැඩියෙන් සෘජු විදේශ ආයෝජනත් අවශ්‍යයි. සිංගප්පූරුව අපත් සමග ගිවිසුම්ගත වන්නේ අපට ඇති ආදරයක් නිසා නොවන බව අමුතුවෙන් කියන්න අවශ්‍ය නැහැ. කොහොම උනත් දැනට ලංකාවේ චීනයත් සමග එකතුවී කරනු ලබන සංවර්ධන කටයුතු හන්දා අනාගතයේදී සිංගප්පූරුවේ අන්තරාල වෙළඳාමට තර්ජනයක් වන බව ඔවුන් සිතනවා ඇති. ඒ හන්දා අපත් සමග ලං වීම වඩා නුවනට හුරු යැයි ඔවුන් සිතනවා වන්න පුළුවන්.

මෑතදී කියවු පැරණි ලියවිල්ලක තිබුණේ එවකට මහවැලි යෝජනා ක්‍රමය ගැන කෙරුනු විවේචන. ලෝක බැංකුව හරහා මහවැලි ප්‍රදේශ ඇමරිකානු බලයට යටත් ප්‍ර දේශ බවට පත් වන බව එයින් කියවුණේ. අදනම් එවැනි විවේචන  විහිළුවක් මට්ටමට වැටෙනවා නියතයි. මෙයින් අදහස් වන්නේ නැහැ ලෝක බැංකුව කරන කියන දේවල් ඉතා නිවැරදියි කියා.

අපේ පුරුද්දක් තමයි අවට ලෝකය දිහා සැකයෙන් පමණක් බැලීම. ඒකට පසුබිම් වන තව කාරනයක් හැටියට මා දකින්නේ ලෝකෙන් උතුම් රට යන හැඟීම. අපේ රට අසම සමයි කියා සිතීම. බොහෝ වෙලාවට අප සැකයෙන් බලන රටවල් හොරකම් දූෂණ සහ ගේම් වලින් ගත්තහම අපට වඩා පිරිසිදු වන්නත් ඉඩ තියෙනවා. ඕනම තත්ත්වයක් යටතේ වුවත් අපේ වාසියට යමක් හරවා ගැනීමට දක්ෂ නොවීම කාගෙවත් නොවේ තමන්ගේ අඩුපාඩුවක් බව අප තේරුම් ගත යුතුයි. ඒකට සිංහලෙන් කියන්නේ නටන්න බැරි මිනිහාට පොළව ඇදයි කියා.

අපි විවෘත ආර්ථිකයට බැන්නා. දැන් නම් බණිනවා අඩුයි. සුද්දියන්ට ජංගි මහනවා කියලා ඇඟළුම් කර්මාන්තයට නිග්‍රහ කළා. දක්ෂිණ අධිවේගී මාර්ගයට බැන්නා. කණ්ඩලම හෝටලයට විරුද්ධව උද්ඝෝෂණ කළා. දැන් මධ්‍යම අධිවේගයට බණිනවා. මේ විදියට හරි හෝ වැරදි දෙයක් හෝ සංගතතාවයක් ඇතිව ක්‍රියාත්මක කිරීමට අපහසු වීමෙන් එම සංකල්ප අවසාන මිම්මෙන් හරිද වැරදිද කියා හො සොයා ගන්නට බැරුව යනවා.

වෙසක් කැකුළු

කාර්ය බහුල සති කිහිපයක් ගෙවී ගියේ. අවුරුද්ද ලබනවාත් එක්කම රාජකාරියක් සඳහා විදේශගත වන්න සිද්ද වුණා. මාස ගානත් මග හරිමින් සිට තමයි මේ ගමනත් යන්නට යෙදුනේ. පළමුකොටම දින දෙක තුනකට වඩා යෙදෙන රාජකාරි සඳහා දැන් යන්නට අමාරු රාජකාරී වැඩ ගොඩ ගැහෙන හන්දා. ඒත් ඒකෙන් අදහස් වන්නේ නැහැ එහෙම යන්නම බැහැ කියළා. සමාන මට්ටම් වල ඉන්නා සගයන් සති කුනේ හතරේ පුහුණු වැඩ සටහන් වලට පවා යන අවස්ථා මා දැක තියෙනවා. ඒකෙන් වන්නේ තරුණ නිලධාරින්ට අවස්ථාවක් නැතිවීම. අප තරුණ කාලයේදීත් මෙම ගැටළුවට මුහුණ දුන්නා. සමහරු එහෙම කරන්නේ එරියස් අල්ලන්න වෙන්න ඇති. මේ  චක්‍රය බිඳ දමන්නට අපට පුළුවන් වේද මන්දා.

වෙසක් උත්සවය අප්‍රේල් මාසෙට ගැනීමත්, ලෝක කම්කරු දිනය මැයි 7 වනදා සැමරීම තීරණය කිරීම සමග විපක්ෂයට ආණ්ඩුව විවේචනය කරන්න හොඳ මාතෘතා ලැබුණා. වෙසක් දිනය සම්බන්ධයෙන් ගත්තහම මෙය තරමක විවාදයකට ලක්වුණු කාරණාවක් වුණා. මට යන්තම් මතකයක් තියෙනවා 1950 ගණන් වල වගේ මෙවැනි විවාදාත්මක අවස්ථාවක් එලඹුනු බව. එහිදී නියම වෙසක් මාසය ඔප්පු කිරීමට ශ්‍රීපාද අඩවියේ වෙසක් මල් පිපෙන කාලය යොදා ගත් බව මම කියෙව්වේ රසවාහිනී සඟරාවක බවයි මගේ මතකය. වෙසක් මල් පිපෙන්නේ වෙසක් සතියේ බවයි එයින් කියවුණේ. කෙසේ වෙතත් සාමාන්‍ය යෙන් වෙසක් දවසක තිබෙන සිරියාව මෙවර නොතිබූ බව කිහිපදෙනෙක්ම කියනවා මම අහගෙන. ඒකට අපේ හිතත් බලපාන්න ඇති.

වෙසක් මල් ගැන කියනකොට මතක් වුනේ ආචාර්ය ලෙස්ටර්. ඔහුගේ කෘති අතුරින් මා වඩාම කැමති ගම්පෙරලියට. මඩොල්දූවත් එක්ක ඇත්තේ නොස්ටල්ජික් බැඳීමක්. කොයි හැටි වෙතත් මම කලිනුත් ලියා ඇති පරිදි මඩොල්දූව නවකතාව අවසාන කරන විට ඇති කරවන ශෝකාකූල බව ලෙස්ටර්ටද හැභී තිබූ බව කියන්න පුළුවන්. යටින් දුවන මේ ශෝකාකූල බව මාර්ටින් වික්‍රමසිහයන්ගේ බොහෝ කෘති වල දකින්නට පුළුවන්. එයට බුදුදහමේ අභාෂයක් ඇති බව නිසැකවට කියන්නට පුළුවන්. ඔහු කුඩා කාලයේ පන්සල් සහ හාමුදුරුවන් ආශ්‍රය කිරීම මෙයට බලපාන්න ඇති. මේ අවස්ථා කියවන විට හිතේ ඇඳෙන චිත්‍රය තමයි ගාලු පාරේ දකුණ පලාතට යන විට පාර දෙපස මුහුද අද්දර ඇති නිවෙස්. ඒවයේ සුදුහුණු ගා පිරියම් කර තිබුනත් කරදිය මුසු සුළඟ වැදී අළුපාටට හුරු අවපැහැයකට පත්වෙච්ච මලානික ශෝකාකූල පෙනුම.  

සඳ පලුව තනි තරුව

පසුගිය සති අන්තයක අපි චිත්‍රපටියක් බලන්න ගියා. නම මධුර චාරිකා. පුෂ්පා කිව්වේ ඒක family theater එකක් කියලා. මුලු බැල්කනියටම හිටියේ අපි හතරදෙනා විතරයි. කලාකරුවන්ට තමන්ගේ ජීවිතයේ අවසාන කාලයේ සිදුවන අප්‍රසන්න අත්දැකීම් තමයි මේ චිත්‍රපටයේ තේමාව. එයට පැරණි චිත්‍රපට වල කොටස් ගලපලා එකතු කරලා තියෙනවා. ඒකේ රසවිඳීම ඉවර වෙන්නත් ඉස්සර වෙලා මා ලඟ සති ගනනක් තිබුණු නවකතාවක් කියවන්න පටන් ගත්තා. තාරා මගේ දෙව් දුව. හරිම නිර්මානශීලි ලියවිල්ලක්. ස්වර්ණපුස්තක සම්මාන උළෙලේ අවසන් වටය නියෝජනය කරපු නවකතාවක්. නිර්මාණශීලිත්වයට බහුශුතබවත් එකතුවුනාම ප්‍රථිඵලය සාර්ථකයි. අපේ ඈත සහ මෑත ඉතිහාසය හා සම්බන්ධ අඩුමකුඩුම භාවිතා කරලා මවන්න පුළුවන් අරුමැසියාව ඔහු අපට කියාදෙනවා. මේ ඔස්සේ ගියාම ලේඛකයා කවුද කියලා දැනගන්න ඕනා වුණා. ඔහු චිත්‍ර ගුරුවරයෙක්. ගම මහියංගනය කිට්ටුව තියෙන මාපාකඩවැව. පස්සර මධ්‍යමහා විද්‍යාලයේ ඉගෙනගත් බවයි පෙනෙන්නේ. අපට ඒවා ඒ තරම් වැදගත් නැතිවුනත් මේ මනුස්සයා එකපාරටම කොහෙන්ද පහළ වුනේ කියලා දැනගන්න හිතුණා. ඒත් එක්කම ඔහුගේ ඊළඟ පොත. සඳපලුව තනි තරුව. පුදුම වන්න දෙයක් නැහැ. ඒක 2017 ස්වර්ණපුස්තක සම්මානය ලබපු හොඳම පොත. ඒකෙදි ඔහු පලමු පොතේ මාන වලින් එහාට යනවා. අපූර්වත්වය පමණක් නොවෙයි රැඩිකල් ආකෘතික වෙනස්කම් ඉදිරිපත්කරමින්. මට මතක් වුනේ චින්ගීස් අයිත්මාතව් ගේ ධවල නෞකාව.

රා සේ පි

පුංචි කාලේ තාත්තට එන ලියුම් වල කවරයේ රා.සේ.පි. කියළා මුද්‍රණය කරලා තිබුණු එක අපට ඒ ලියුම ගැන සහ තාත්තා කරන වැඩය ගැන යම් ගෞරවයක් මුසු හැඟීමක් ඇති වුණේ. ඒත් එහි තේරුම නියමාකාරයෙන් තේරුණේ පසු කාලයක. අපේ දෙව්පියන් ද රජයේ සේවකයන් වූ නිසාත් දන්නා කියන නෑදෑ හිතමිතුරු පවුල් වල අයත් අතර බහුතරය රජයේ සේවකයින් වූ නිසාත් අපේ අනාගත රැකියාව ලෙස රජයේ සේවය තෝරා ගැනීමට අපට නැඹුරුතාවයක් ඇතිවූ බව සිතන්න පුළුවන්. ඒත් ඇත්ත කාරණය නම් එහෙම අරමුණක් කවදාවත් නොතිබූ බවයි. හැබැයි අන්තිමේදි නතර වුණේ රජයේ සේවයෙම තමයි. මම පෞද්ගලික අංශයේ සම්මුඛ පරීක්ෂණ ගණනාවකට ගියත් ඒවාට තේරුණේ නැහැ. ඒ අතුරතුරේ තමයි රජයේ තරග විභාග වලට ලියන්න අවස්ථාව ලැබුණේ.

අපේ රටේ  රජයේ   සේවය ලෝකයේම විශාලම රජයේ සේවයක් හැටියට කුප්‍රසිද්ධයි. ඒ කියන්නේ ඒක පුද්ගල රජයේ සේවක අනුපාතය ඉහලම නැත්නම් වඩාත් ඉහළ ඇති රටක් හැටියට. ඒ වගේම රාජකාරි වෙලාව පැහර හරින, වැඩ හරියට නොකරන, පගා ගහන, වැඩ බැරි සහ තවත් බොහෝ විශේෂණ පද වලින් අපේ රටේ රජයේ සේවකයන් හඳුන්වනවා. ඒවා අඩු වැඩි වශයෙන් වැරදි නැතුවත් ඇති. අවුරුදු තුනක් පමණ පරිපාලන කටයුතු වලට පමණක් සීමාවූ රජකාරියක් කරන කාලයේ අපේ කාර්යාලයේ සේවකයන් පැය අටෙන් කරන වැඩ ගැන මම සෑහීමට පත් වුනේ නැහැ. එත් එක් එක්කෙනා ගැන වෙන වෙනම සිතුවහම ප්‍රශ්ණයේ මුල් සොයා ගන්න පුළුවන් වුණා. උදාහරනයක් ලෙස මැදිවියේ හිටපු එක් ලිපිකරු මහතෙක් එන්නේ දුම්රියෙන් දවසට කිලෝමීටර 150 කිට්ටු ගානක් එහා මෙහා යන්න වෙනවා එයාට. හිමිදිරි පාන්දර නැගිටලා බත් උයලා බැඳගෙන එන්නේ. උදේ පානදරින් බත් කන්න බැරි හන්දා උදේටත් මුලක් බැඳගෙන එනවා. දුම්රිය පමා වුණේ නැත්නම් කන්තෝරුවට වෙලාවට ඇවිත් කැන්ටිමට ගිහින් බත්මුල කාලා ප්ලේන්ටියකුත් බීලා නැවත එනකොට විනාඩි 30-40 ක් ගිහින්. ඊට පස්සේ ඇවිත් පයිල් එකක් ඇරලා වැඩ පටන් අරන් ඒකේ විෂයට අනුගතවෙනකොට දවල් කෑම වෙලාව ලංවෙලා. දවල්ට කෑම වෙලවත් අර විදිහමයි. ගෙදර යන කොට රෑ වන හන්දා ගෙදරට අවශ්‍ය සිල්ලර බඩු හෝ දරුවන්ගේ බඩු බාහිරාදිය ගන්න සතොසට හෝ තවත් තැන් වලට හවස් වරුවේ යන්න වෙනවා. මොකද ගෙදර යන කොට ඒ පලාතේ කඩ වහලා. මේ කිව්වේ ටිකයි තවත් බොහෝ දේවල් අස්සේ තමයි මේ රාජකාරිය කෙරෙන්නේ.  ඒක සාධාරනීකරණය කරන්න යනවා නෙමෙයි. ඒත් මම ඒගොල්ලන්ට තදින් දොස් කියන එක පසුව නැවැත්වූවා. ඊට වඩා ඒ දේවල් කලමණාකරනය කරගන්න පොඩි හරි උදව්වක් කලාම ඒගොල්ලන්ගේ කාර්යසාධනය වැඩිවෙන බව පෙනුනා.

රජයේ සේවකයෙක්වීම වාසියක් ද අවාසියක්ද වාසනාවක්ද නැත්නම් අවාසනාවක්ද කියන්න මම දන්නේ නැහැ. මට නම් සාමන්‍යෙයන් සංචාරය කරන්න නොහැකි වන රටවල් ගණනාවකට යන්න හැකිවීමම වාසනාවක්. අනෙක් පැත්තෙන් සතියකට මට යාළු මිත්‍රාදින්ගෙන් එන ඉල්ලීම් ගාන ගැන මට කල්පනා වුනේ. එයින් සමහරක් කරන්න පුළුවන් ඒවා සමහරක් කරන්න බැරි ඒවා. එකක්වත් මගේ රාජකාරී සීමාව තුල තියෙන ඒවා නෙවෙයි. කවුරුහරි සහෝදර නිලධාරියෙකුට නැත්නම් ප්‍රධානියෙකුට කියලා කරගන්න තියෙන දේවල්. ඒ විදිහට හැමදෙනාටම ඉල්ලීම් එනවාද දන්නේ නැහැ. සමහරවිට මට මතක නැහැ. එකම නිලධාරියෙකුට එක වගේ ඉල්ලීම් සතියකට දෙපාරක් කරන එක අමාරු වැඩක්. අප්‍රසන්න වැඩක්. ඒත් ඉල්ලීම කරන කෙනාට ඒක තේරෙන්නේ නැතිව ඇති. මේක වාසනාවක්ද අවාසනාවක්ද මම දන්නේ නැහැ. ඒත් තව කොනෙකුට අසාධාරනයක් වන විදිහේ උදව්වක් නම් මම කරන්න උත්සාහ ගන්නේ නැහැ. එක් පැත්තකින් ඒ වගේ උදව් නෙකලාම බැනුම් අහන්න වෙනවා වගේම ඒ උදව්ව නිසා තව පාර්ශවයකට සිදුවන අසාධාරණයක් නිසා අහන්න වන බැනුම් බරපතලයි. සමාජය දියුණු වන විට නැත්නම් ආයතනීකරනය වන විට මේවගේ අවිධිමත් ඉල්ලීම් නැතිව යනවා ඇති.

මට මතක්වුනේ රුසියාවේ ඉන්න කාලේ මගේ මිතුරු මිතුරියන්ට සැතපුම් තුන්හාරසීයක් හෝ ඊටත් එහා ඉන්න දෙමව්පියන් නගරාන්තර දුම්රිය වල ගාඩ්වරු (බොහෝවිට වරියන්) අතේ එවන පාර්සල්. එම පාර්සල් තැපෑලෙනුත් ඒ විදිහමටම එවන්න පුළුවන් වුනත් මේ ක්‍රමය ඉක්මන් හන්දා කෑම වගේ දේවල් එවන්න පුළුවන් වීම වාසියක්. අනෙක් පැත්තෙන් මේක ගනුදෙනුව සිදුවන අය එකිනෙකා දන්නා හෝ ඒ වෙලාවේ අඳුරාගත් අය නිසා ඒකේ යම් හෘදයාංගම බවක් තියෙනවා. තුන්වන වාසිය තමයි පාර්සලයට උත්තර වශයෙන් හැරෙන තැපෑලෙන් පාර්සලයක් ලැබීමේ වාසියත් මේ ක්‍රමයේ තියෙනවා. ඒ වුනාට මම හිතන්නේ මේ ක්‍රමය යුරෝපයේ ඇත්තේ රුසියාවේ විතර වෙන්න ඇති. 

මැකී ගිය මං

බොහොම කාලෙකට පස්සේ රයිගම් කෝරලයේ උතුරු සීමාවට යන්න ලැබුණා. ඒ කියන්නේ ඉංගිරිය සහ හඳපාන්ගොඩට. හඳපාන්ගොඩ ගනේඋඩ පන්සල ප්‍රෙද්ශයේ ඇති පැරණි විහාරස්ථානයක්. එහි විහාරගෙයි නුවර යුගයේ චිත්‍ර හොඳින් ආරක්ෂා වී තියෙනවා. පන්සලේ ගොඩනැගිලි රාශියක් තිබුනත් හාමුදරුවන් කිහිපදෙනෙක් පමණයි හිටියේ. පිරිවෙන් ගුරුවරයෙකු වූ පොඩිහාමුදුරුවන් පන්සලේ සහ ගමේ ඉතිහාසය පිළිබඳව බොහෝ කරුණු අපට කියා දුන්නා. පන්සලේ ඇති බණමඩුවේ ඇති තොරණේ ඉංග්‍රීසි රාජ ලාංඡනය ඇත්තේ විහාරයට ඉඩම් වෙන්කරදීමෙදී ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුකාරයා විසින් කරපු මෙහෙයට කෘතගුන දැක්වීමක් හැටියට කියළා හාමුදුරුවන් කිව්වේ. ඒ කාලේ රත්නපුරයේ සිට කොළඹට ගැල් වලින් භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය කරපු පාර වැටී ඇත්තේ මේ පන්සල අසලින්. ඒ කියන්නේ අද ඇති ඉංගිරිය මීපේ පාර. අවට ඇති සරුසාර තේ වගාවන් වගේම ඒ කාලේ දැනට වඩා වැඩිපුර තිබුණ රබර් වගාවෙනුත් පන්සල පෝෂණය වුණු ලකුණු දකින්නට තිබුණා. සෑහෙන්න තරම් පරන දෙමහල් ආවස ගෙයත් ඒයට සාක්ෂි දරනවා ඇති. මීට අමතරව ප්‍රෙද්ශයේ ඓතිහාසික වැදගත්කම වශයෙන් ජනප්‍රවාද වල එන රයිගම් බණ්ඩාර රජ්ජුරුවන්ගේ සඳවතී නම් බිසව සිටියා යැයි සැලකෙන මාලිගය තිබූ ස්ථානය හැටියට සැලකෙන මාලිගාතැන්න හඳුන්වන්ට පුළුවන් බව පොඩිහාමුදුරුවන් කිව්වා. අද එතන ඇත්තේ පොකුණක නටඹුන් පමණක් බවයි දැනගන්නට ලැබුනේ.

ආපසු එන ගමන වැටී තිබුනේ හඳපාන්ගොඩ - පෝරුවදණ්ඩ මාර්ගයෙන්. මේ අවට ඇති හැම ගමක්ම පාහේ විශේෂයෙන් රබර් වගාව හරහා ඇති වුණු අතීත සශ්‍රික කාලයක් පසුකර ආගමන සිහිගන්වන සලකුනු වලින් අනූනයි. ඒ එන අතරේ පාරේ වංගුවක් අසල කඳුගැටයක් උඩ ඇති පාසලට පාරේ යන ඕනම කෙනෙකුගේ ඇහැ යනවා. ඒ පාසලේ නම මාපුටුගල මහා විද්‍යාලය. මගේ මතකය නිවැරදි නම් 1960 ගණන්වල අග භාගයේදී අපේ තාත්තා මේ විදුහලේ ඉගැන්වීම් කළා. ඒ කාලයේ මෙය ප්‍රෙද්ශයේ ඉතා කීර්තිමත් පාසලක්. කලා අංශයෙන් පමනක් එවකට උසස්පෙළ තිබූ බවයි පෙනෙන්නේ. වැදගත්ම දේ තමයි ඒ කාලේ පංතිවල සිටි ශිෂ්‍යයින්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් විශ්ව විද්‍යාල වරම් ලබා ගැනීම. මා දන්නා තරමින් අපේ තාත්තා ඒ දිනවල ඉගැන්වූවේ ආර්ථික විද්‍යා විෂයය. පසුකාලයක තාත්තාගෙන් ඒ කාලේ උගෙන ගත් ගෝලයින් කිහිපදෙනෙක්ම මට හමුවෙලා තියෙනවා.

මේ සියලු කාරනා හන්දා පාසලට ගොඩවදින්න ඕනා කියලා නිකමට හිතුනා. පාසලේ ප්‍රධාන ගොඩනැගිල්ල අර්ධකවාකාර හෝ බූමරංග හැඩයකින් යුක්ත යැයි කිව්වොත් නිවැරදියි. එහෙම වෙලා තියෙන්නේ පාසල පිහිටි ස්ථානයේ භූමි නිර්මානයට හොඳින් ගැලපෙන ලෙසයි. එහෙම පාසල් ගොඩනැගිලි අපි දකින්නේ ඉතා කළාතුරකින්. බොහෝවිට කරන්නේ ස්වභාවික භූමිනිර්මාණය නොසලකා type plan එකක් ගෙනල්ලා කන්ද කපා බුල්ඩොසර් කර ගොඩනැගිලි හදන එකයි. අර්ධකවාකාර ගොඩනැගිල්ලේ මැද කාර්යාල කාමරයක් තියෙනවා. ඒ විදුහල්පති කාර්යාලය වන්න ඕනා. දෙපැත්තේ පන්ති කාමර. මේ ප්‍රධාන ගොඩනැගිල්ලට අමතරව ඒ මට්ටමෙන්ම තවත් ගොඩනැගිල්ලක් සහ ඊට තරමක් පහලින් තවත් ගොඩනැගිල්ලක් තියෙනවා. සේරටම ඉහලින් බුදුමැදුර. පාසලට ජල සම්පාදනය කරන්නේ ගුරුත්ව ජල පද්ධතියකින්.